การพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยเบาหวานเพื่อลดระดับน้ำตาลสะสมในกระแสเลือด ในคลินิกเบาหวาน โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย จังหวัดเลย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและประเมินผลระบบการดูแลผู้ป่วยเบาหวานเพื่อลดระดับน้ำตาลสะสมในกระแสเลือด (HbA1C) ในคลินิกเบาหวาน โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย จังหวัดเลย เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ระยะเวลา 6 เดือน ระหว่างเดือนเมษายน - เดือนกันยายน 2567 ใช้แนวคิดการดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรังภาคขยาย (Expanded Chronic Care Model: ECCM) 3 องค์ประกอบ ได้แก่การสนับสนุนการดูแลตนเอง การออกแบบระบบบริการ และระบบข้อมูลทางคลินิก กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยทีมสุขภาพสหวิชาชีพ 11 คน และผู้ป่วยเบาหวานที่มีระดับ HbA1C ≥ 8% จำนวน 208 คน ที่ได้รับการคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถามความรู้และพฤติกรรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมผู้ป่วยโรคเบาหวาน และแบบสอบถามความพึงพอใจ มีค่าความตรงเชิงเนื้อหา 0.92 และ 0.93 และค่าความเที่ยง 0.95 และ 0.91 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการศึกษา พบว่า หลังใช้ระบบการดูแล ผู้ป่วยมีคะแนนความรู้เฉลี่ย 17.97 (SD=4.85) อยู่ในระดับมาก เพิ่มขึ้นจาก 12.56 (SD=5.23) คะแนนพฤติกรรมเฉลี่ย 9.94 (SD=3.46) อยู่ในระดับสูง เพิ่มขึ้นจาก 4.54 (SD=2.23) ค่าเฉลี่ย HbA1C เท่ากับ 6.87% (SD=0.57) ลดลงจากก่อนการพัฒนา 8.76% (SD=0.76) อย่างมีนัยสำคัญ แม้ยังอยู่ในระดับควบคุมไม่ได้ แต่การลดลง 1.89% มีความหมายทางคลินิกที่สำคัญ ความพึงพอใจต่อระบบอยู่ในระดับมากที่สุด (ค่าเฉลี่ย 4.63, SD=0.13)
ข้อเสนอแนะควรนำระบบไปใช้ในวงกว้างและปรับให้เหมาะสมกับบริบทของแต่ละโรงพยาบาล เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นและประสิทธิผล ข้อจำกัดของงานวิจัยได้แก่ การไม่มีกลุ่มควบคุม การติดตามผลเพียง 6 เดือน และการสุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความนี้ได้รับการเผยแพร่ภายใต้สัญญาอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) ซึ่งอนุญาตให้ผู้อื่นสามารถแชร์บทความได้โดยให้เครดิตผู้เขียนและห้ามนำไปใช้เพื่อการค้าหรือดัดแปลง หากต้องการใช้งานซ้ำในลักษณะอื่น ๆ หรือการเผยแพร่ซ้ำ จำเป็นต้องได้รับอนุญาตจากวารสารเอกสารอ้างอิง
Ach Taïeb, K., Maoudj, A., Bourgeois, C., Baali, A., & Logé, C. (2022). Efficiency of a multidisciplinary team care approach through a short hospitalization of patients with poorly controlled diabetes mellitus: A 12 months prospective monocentric study. Pan African Medical Journal, 31, 36. https://doi.org/10.11604/pamj.2022.31.36.27890
American Diabetes Association. (2024). 5. Facilitating positive health behaviors and well-being to improve health outcomes: Standards of care in diabetes—2024. Diabetes Care, 47(Supplement_1), S77-S110. https://doi.org/10.2337/dc24-S005
Casagrande, S. S., Fradkin, J. E., Saydah, S. H., Rust, K. F., & Cowie, C. C. (2013). The prevalence of meeting A1C, blood pressure, and LDL goals among people with diabetes, 1988-2010. Diabetes Care, 36(8), 2271-2279. https://doi.org/10.2337/dc12-2258
Furman, R. E., Harlan, T. S., LeBlanc, L., Furman, E. C., Liptak, G., & Fonseca, V. A. (2020). Diabetes INSIDE: Improving population HbA1c testing and targets in primary care with a quality initiative. Diabetes Care, 43(2), 329-336. https://doi.org/10.2337/dc19-0454
Gathu, C. W., Shabani, J., Kunyiha, N., & Ratansi, R. (2020). Effects of diabetes self-management education on glycemic control among type 2 diabetic patients at a family medicine clinic in Kenya: A randomized controlled trial. PLoS One, 15(10), e0164634. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0164634
Gearhart, J., & Abdulrehman, K. (2017). Exploring cultural influences of self-management of diabetes in coastal Kenya: An ethnography. Global Qualitative Nursing Research, 4, 1-12. https://doi.org/10.1177/2333393617692675
Helve, J., Sund, R., Arffman, M., Harjutsalo, V., Groop, P. H., & Grönberg, A. (2021). Effect of an integrated, multidisciplinary nationwide approach to type 1 diabetes care on metabolic outcomes: An observational real-world study. Diabetes Care, 44(4), 990-997. https://doi.org/10.2337/dc20-2771
Henley, N., Chen-Maynard, D., & Pablo-Bandong, E. (2022). A multidisciplinary team in ambulatory management of diabetes mellitus using telehealth among a sample of Medicaid patients. Telehealth and Medicine Today, 7(1), 309. https://doi.org/10.30953/tmt.v7.309
International Diabetes Federation. (2020). IDF diabetes atlas (9th ed.). https://www.diabetesatlas.org/
Kemmis, S., & McTaggart, R. (1988). The action research planner (3rd ed.). Deakin University Press.
Konantambigi, R., O'Brien, A. P., Hurley, J., Lawn, S., Honan, I., & Ramjan, L. M. (2025). Impact of a multidisciplinary diabetes care programme on glycaemic and metabolic outcomes in regional and First Nations communities: A retrospective observational study. Internal Medicine Journal, 55(1), 123-132. https://doi.org/10.1111/imj.16639
Lee, J., Park, H., Kim, S., & Choi, M. (2019). Influence of diabetes knowledge, self-stigma, and self-care behavior on quality of life in patients with diabetes. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(19), 3705.https://doi.org/10.3390/ijerph16193705
Manne, S., Shrestha, A., Aryal, K. R., & Chapagain, R. (2018). Self-management of diabetes in sub-Saharan Africa: A systematic review. BMC Public Health, 18, 1050. https://doi.org/10.1186/s12889-018-6050-0
Saleh, F., Mumu, S. J., Ara, F., Begum, H. A., & Ali, L. (2012). Knowledge and self-care practices regarding diabetes among newly diagnosed type 2 diabetics in Bangladesh: A cross-sectional study. BMC Public Health, 12, 1112. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-1112
Siaw, M. Y. L., Ko, Y., Malone, D. C., Tsou, K. Y. K., Lew, Y. J., Foo, D., Tan, E., Chan, S. C., Chia, A., Sinaram, S. S., Goh, K. C., & Lee, J. Y. (2018). Multidisciplinary collaborative care in the management of patients with uncontrolled diabetes: A systematic review and meta-analysis. Diabetes Research and Clinical Practice, 144, 139-155. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2018.08.016
Toobert, D. J., Hampson, S. E., & Glasgow, R. E. (2000). The summary of diabetes self-care activities measure: Results from 7 studies and a revised scale. Diabetes Care, 23(7), 943-950. https://doi.org/10.2337/diacare.23.7.943
Yunir, E. M., Soewondo, P., Soelistijo, S. A., & Rudijanto, A. (2021). Knowledge and behavior changes in clinician after training of partnership for diabetes control in Indonesia. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews, 15(3), 719-724. https://doi.org/10.1016/j.dsx.2021.03.012
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. (2021). สถานการณ์โรคเบาหวานในประเทศไทย. กระทรวงสาธารณสุข.
กระทรวงสาธารณสุข. (2566). สถิติสาธารณสุข: การดูแลผู้ป่วยเบาหวาน. สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข.
จิตสุดา บัวขาว, สุภาวดี ไชยรบ, และสุริยา สืบสิงห์. (2559). รูปแบบการดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรัง (Chronic Care Model: CCM). สำนักงานกิจการโรงพิมพ์ องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์.
จันทร์เพ็ญ สืบบุก. (2024). ผลของโปรแกรมการจัดการตนเองต่อพฤติกรรมการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้. วารสารวิชาการและการพยาบาล, 4(1), 1-14.
จินต์ทิพา ศิริกุลวิวัฒน์, และรุ้งระวี นาวีเจริญ. (2019). ผลของโปรแกรมการสอนแนะในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพต่อระดับน้ำตาลเฉลี่ยสะสมในเลือดของผู้ที่มีภาวะก่อนเป็นเบาหวาน. วารสารพยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 31(2), 9-22.
ประทุ่ม กงมหา. (2024). ผลของการโค้ชด้านสุขภาพต่อระดับน้ำตาลเฉลี่ยสะสมในเลือดของผู้ที่เป็นเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารวิจัยทางการแพทย์, 15(3), 45-52.
รัตนา เสนาหนอก. (2023). ผลของโรงเรียนเบาหวานสามัคคีต่อพฤติกรรมการจัดการตนเอง ความพึงพอใจในการรับบริการและระดับน้ำตาลสะสมในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานประเภท 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลไม่ได้. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลศรีสะเกษ สุรินทร์ บุรีรัมย์, 38(2), 533-543.
โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย. (2023). ข้อมูลผู้ป่วยโรคเบาหวาน [เอกสารภายใน].
โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย. (2566). รายงานข้อมูลผู้ป่วยโรคเบาหวาน ประจำปี 2566 [เอกสารภายใน]. งานเวชระเบียน โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชด่านซ้าย.
สถิติสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข. (2023). กรมควบคุมโรค รณรงค์วันเบาหวานโลก 2566 มุ่งเน้นให้ความรู้ประชาชนถึงความเสี่ยงโรคเบาหวาน และหากตรวจพบก่อนจะลดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงได้. https://ddc.moph.go.th/brc/news.php?news=38403&deptcode=brc&news_views=2606
วราลี วงศ์ศรีชา, สุนันท์ ใจดี, และพิมพ์ใจ สุขสม. (2023). การพัฒนารูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพผู้ป่วยเบาหวาน เพื่อลดระดับน้ำตาลสะสม (HbA1C) โดยการสร้างความตระหนักรู้ในการจัดการตนเอง ในสถานการณ์โควิด-19 โรงพยาบาลนาแก จังหวัดนครพนม. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน, 9(5), 220-229.
อภิชาติ เอกัคคตาจิต. (2020). ผลของโปรแกรมพัฒนาความรู้ต่อพฤติกรรมการควบคุมโรคเบาหวาน และ HbA1C ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม, 17(2), 259-268.
