การประเมินความเสี่ยงต่อการสัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืชในเกษตรกร ภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ประเทศไทย

บทคัดย่อ

          การศึกษาครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวาง (Cross sectional descriptive study) มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความเสี่ยงต่อสุขภาพของผู้สัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกรภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน โดยใช้เมตริกประเมินความเสี่ยงต่อสุขภาพทางอาชีวอนามัย 3 รูปแบบ กลุ่มตัวอย่างจำนวนทั้งหมด 41 คน เก็บข้อมูลโดยใช้เครื่องมือ คือ แบบสอบถามแบบมีโครงสร้าง พบว่า เกษตรกรส่วนใหญ่เป็นเพศชายร้อยละ 87.80 เพศหญิง ร้อยละ 12.20 อายุเฉลี่ย 51 ปี อาชีพหลักเพาะปลูกทำเอง ร้อยละ 75.61 ส่วนใหญ่ฉีดสารเคมีกำจัดศัตรูพืชเอง ร้อยละ 73.17 กลุ่มตัวอย่างสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันตัวเอง 3 อันดับแรก ได้แก่ เสื้อแขนยาวและกางเกงขายาว ร้อยละ 87.80  ถุงมือยางกันสารเคมี ร้อยละ 82.93 และรองเท้าบูท ร้อยละ 48.78   มีอาการผิดปกติ ร้อยละ 34.15 จำแนกอาการตามระดับความรุนแรง อาการเล็กน้อย ได้แก่ คันตา ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ อาการปานกลาง ได้แก่ เจ็บ/แน่นหน้าอก เพลีย น้ำตาไหล อาการรุนแรง ได้แก่ มีอาการโรคหัวใจ และผิวหนังไหม้ ตามลำดับ ผลการประเมินความเสี่ยงต่อสุขภาพของเกษตรกรทั้ง 3 เมตริกอาศัยเกณฑ์โอกาสการสัมผัสที่แตกต่างกัน พบว่าส่วนใหญ่อยู่ในระดับความเสี่ยงระดับยอมรับได้ พบความสัมพันธ์จาก 3 เมตริก คือเมตริกของโอกาสที่เข้าไปในพื้นที่ใช้สารเคมี มีความสัมพันธ์กับเมตริกของพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช (r = 0.83) และเมตริกโอกาสสัมผัสจากปริมาณการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและการสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันตนเอง (r = 0.92) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p <0.001) นอกจากนี้เมตริกของพฤติกรรมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชมีความสัมพันธ์กับเมตริกปริมาณการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชและการสวมใส่อุปกรณ์ป้องกันตนเอง อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ   (r = 0.85, p<0.001) ดังนั้นเมตริกความเสี่ยงต่อสุขภาพทั้ง 3 เมตริกนี้สามารถนำไปใช้ในการเฝ้าระวังการสัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่จะส่งผลให้เกิดอาการผิดปกติจากการประกอบอาชีพของเกษตรกรที่เหมาะสมกับกลุ่มสัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืชในแง่ปริมาณและระยะเวลาที่เข้าไปสัมผัสได้ต่อไป