ปัจจัยทำนายความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุในจังหวัดกาญจนบุรี
คำสำคัญ:
ความแข็งแกร่งในชีวิต, ผู้สูงอายุ, ชมรมผู้สูงอายุ, ปัจจัยทำนายบทคัดย่อ
วัตถุประสงค์การวิจัย: งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่สามารถทำนายความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุที่เข้าร่วมชมรมผู้สูงอายุ โดยอิงตามกรอบแนวคิดความแข็งแกร่งในชีวิตของ Grotberg ซึ่งประกอบด้วยปัจจัยสนับสนุนภายนอก (I HAVE) ปัจจัยด้านคุณลักษณะภายใน (I AM) และปัจจัยด้านทักษะและความสามารถ (I CAN)
รูปแบบการวิจัย: การวิจัยใช้แบบตัดขวาง
วิธีดำเนินการวิจัย: กลุ่มตัวอย่าง คือผู้สูงอายุที่เป็นสมาชิกชมรมผู้สูงอายุในจังหวัดกาญจนบุรี จำนวน 129 คน คัดเลือกด้วยวิธีการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถามทั่วไป แบบวัดความแข็งแกร่งในชีวิต (CD-RISC 10 ข้อ) ที่มีค่าความเที่ยง .77 และแบบวัดปัจจัยทำนายตามกรอบ I Have, I Am, I Can ที่มีค่าสัมประสิทธิ์ความเชื่อมั่น .92 การเก็บรวบรวมข้อมูลใช้การตอบแบบสอบถามด้วยตนเอง และวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา การทดสอบสมมติฐานเบื้องต้น และการวิเคราะห์ถดถอยพหุคูณแบบมาตรฐาน
ผลการวิจัย: พบว่า ผู้สูงอายุมีความแข็งแกร่งในชีวิตในระดับค่อนข้างสูง (ค่าเฉลี่ย=32.9, SD=4.60) ผลการวิเคราะห์ถดถอยพหุคุณ พบว่า ปัจจัยทั้งสามสามารถร่วมกันทำนายความแข็งแกร่งในชีวิตได้ร้อยละ 38.50 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (R2=.385, p<.001) โดยปัจจัยด้านทักษะและความสามารถ (I CAN) มีอิทธิพลมากที่สุด (β=.43,p<.001) รองลงมาคือ ปัจจัยสนับสนุนภายนอก (I HAVE) (β=.27, p<.001) ขณะที่ปัจจัยด้านคุณลักษณะภายในตัวบุคคล (I AM) ไม่เป็นตัวทำนายที่มีนัยสำคัญ (p=.880)
สรุปและข้อเสนอแนะ: ผลการศึกษาชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการเสริมสร้างทักษะการเผชิญปัญหา และการจัดการอารมณ์ รวมถึงการส่งเสริมกิจกรรมทางสังคมผ่านกิจกรรมชมรมผู้สูงอายุ เพื่อพัฒนาความแข็งแกร่งในชีวิตของผู้สูงอายุ การวิจัยในอนาคตควรใช้รูปแบบเชิงทดลองเพื่อประเมินประสิทธิผลของโปรแกรมส่งเสริมความแข็งแกร่งในชีวิต
เอกสารอ้างอิง
กนกวรรณ จันทร์สิงห์,นพดล เจนอักษร และปัทมา ธุวะนุติ.(2567). การเรียนรู้ตลอดชีวิตเพื่อส่งเสริมความรอบรู้ทางสุขภาพของผู้สูงอายุในสังคมไทย.วารสารวิชาการแพทย์เขต 11,8(1), 1–11.
มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.(2568). ปรัชญาและวัตถุประสงค์ของการจัดการศึกษาตลอดชีวิต.คณะศึกษาศาสตร์. https://edu.swu.ac.th/institute/adult-education-and-live-long-learning/
ศูนย์เฝ้าระวังการฆ่าตัวตาย โรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่นราชนครินทร์ กรมสุขภาพจิต.(2566).สถิติการฆ่าตัวตายในกลุ่มผู้สูงอายุไทย.โรงพยาบาลจิตเวชขอนแก่นราชนครินทร์.
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขาภาพ.(2560).ผลสำรวจสุขภาวะทางกายและใจของผู้สูงอายุ. https://www.thaihealth.or.th
สำนักงานสถิติแห่งชาติ.(2566).ประชากรสูงอายุของประเทศไทย. https://eh.anamai.moph.go.th/th/cms-of-23/download/?did=214511&id=109527&reload=
สำนักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. (2567). การสำรวจประชากรผู้สูงอายุ ปี พ.ศ. 2567. https://www.nso.go.th/nsoweb/storage/survey_detail/2025/20250103144326_47137.pdf
สุภาภรณ์ สุดหนองบัว. (2565). การดูแลผู้สูงอายุ: สถานการณ์และคุณภาพชีวิต (พิมพ์ครั้งที่ 2). สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
AshaRani, P. V., Chen, Z., Mahendran, R., & Vaingankar, J. A. (2022). Purpose in life in older adults: A systematic review on conceptualization, measures and determinants. Ageing Research Reviews, 80, Article 101677. https://doi.org/10.1016/j.arr.2022.101677
Green, S. B. (1991). How many subjects does it take to do a regression analysis? Multivariate Behavioral Research, 26(3), 499–510. https://doi.org/10.1207/s15327906mbr2603_7
Grotberg, E. H. (1995). A guide to promoting resilience in children: Strengthening the human spirit. Bernard van Leer Foundation.
Klohnen, E. C. (1996). Conceptual analysis and measurement of the construct of ego-resiliency. Journal of Personality and Social Psychology, 70(5), 1067–1079. https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.5.1067
Li, X., Liu, Y., & Zhang, Q. (2021). Lifelong learning skills as a predictor of resilience among community-dwelling older adults. Educational Gerontology, 47(8), 345–358. https://doi.org/10.1080/03601277.2021.1942456
Lima, H., Lee, J., & Kim, M. (2023). Communication skills, social support, and resilience in community-dwelling older adults. Geriatric Nursing, 50, 167–173. https://doi.org/10.1016/j.gerinurse.2023.01.015
Lou, V. W. Q., Zhang, X., & Li, L. W. (2023). Social participation and psychological resilience among older adults: The role of sense of belonging. Aging & Mental Health, 27(4), 819–826. https://doi.org/10.1080/13607863.2022.2041129
Park, S., & Kim, S. K. (2022). The effects of lifelong learning on cognitive resilience and psychological well-being in older adults: A longitudinal study. International Journal of Lifelong Education, 41(3), 285–301. ttps://doi.org/10.1080/02601370.2022.2071234
Piyaphattanuschai, T., & Chuaktong, S. (2025). The effect of the resilience quotient program with social support among the elderly with chronic non-communicable diseases. Journal of Community and Social Development, 17(1), 1–15.
Southwick, S. M., Charney, D. S., Baschnagel, J. S., & Deuster, P. A. (2014). Resilience: The science of mastering life's greatest challenges. Cambridge University Press.
Sutin, A. R., Terracciano, A., Stephan, Y., Luchetti, M., & Mack, S. (2024). Purpose in life and cognitive health: A 28-year prospective study. Journal of Affective Disorders, 348, 277–285. https://doi.org/10.1016/j.jad.2024.01.054
Visetsittikul, P., & Subindee, S. (2024). Social support, resilience, and mental health among community-dwelling older adults in Thailand. Journal of Health Science of Khon Kaen University, 6(2), 45–58.
Vongsirimas, N., Thanoi, W., & Klainin-Yobas, P. (2017) Evaluating psychometric properties of the Conner-Davidson Resilience Scale (10-Item CD-RISC) among university students in Thailand. J NURSE SCI, 35(3), 25-35. https://he02.tcithaijo.org/index.php/ns/ article/view/116086/89451
Wiles, J. L., Wild, K., Carroll, P., & Allen, S. (2012). Social engagement and resilience in older people: The health and social aspects of ageing study. Ageing & Society, 32(2), 285–305.
World Health Organization. (2023). Mental health of older adults. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-health-of-older-adults
Zeng, Y., & Shen, Z. (2016). The impact of psychological resilience on depression and quality of life in older adults: A moderated mediation model. Aging & Mental Health, 20(8), 872–880. https://doi.org/10.1080/13607863.2015.1052904
Zhang, L., Wang, Y., & Chen, H. (2023). Active lifelong learning and its impact on resilience and mental health among older adults: The mediating role of self-efficacy. Journal of Adult Development, 30(2), 145–158. https://doi.org/10.1007/s10804-022-09418-w
