ผลของโปรแกรมสนับสนุนการจัดการตนเองร่วมกับการใช้สมุดบันทึกสุขภาพต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลไม่ดี อำเภอเมือง จังหวัดอำนาจเจริญ
คำสำคัญ:
ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2, โปรแกรมสนับสนุนการจัดการตนเอง, สมุดบันทึกสุขภาพบทคัดย่อ
การวิจัยนี้เป็นการศึกษาแบบกึ่งทดลอง เพื่อประเมินผลของโปรแกรมสนับสนุนการจัดการตนเองร่วมกับการใช้สมุดบันทึกสุขภาพต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลได้ดี อำเภอเมือง จังหวัดอำนาจเจริญ กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วย ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 จำนวน 72 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม กลุ่มละ 36 คน การสุ่มตัวอย่างใช้วิธีการสุ่มแบบง่าย โดยกลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมสนับสนุนการจัดการตนเองร่วมกับการใช้สมุดบันทึกสุขภาพและกลุ่มควบคุมได้รับการดูแลตามปกติ การเก็บข้อมูลดำเนินการก่อนและหลังการทดลองโดยใช้แบบทดสอบความรู้และแบบสอบถามพฤติกรรมการจัดการตนเอง การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา Paired samples t-test และ Independent samples t-test
ผลการศึกษา พบว่า หลังการเข้าร่วมโปรแกรม กลุ่มทดลอง มีค่าเฉลี่ยคะแนนความรู้เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ 2.4 คะแนน (95% CI=1.581 to 3.219; P-value < 0.001) และพฤติกรรมการจัดการตนเองดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ 0.5 คะแนน (95% CI=0.2327 to 0.7673; P-value < 0.001) นอกจากนี้ ค่าเฉลี่ย HbA1c ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ -1.2% (95% CI=-1.7515 to -0.6485; P-value < 0.003) เมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มหลังการทดลอง พบว่า กลุ่มทดลองมีคะแนนความรู้และพฤติกรรมการจัดการตนเองสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญ 1.58 คะแนน (95% CI=1.016 to 1.984; P-value < 0.001 และ 1.0 คะแนน (95% CI=0.5154 to 1.4846; P-value < 0.001) ตามลำดับ ในขณะที่ค่าเฉลี่ย HbA1c ของทั้งสองกลุ่มยังคงมากกว่า 7% แต่กลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ย HbA1c ต่ำกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญ -1.0% (95%CI=-1.6020 to -0.3980; P-value < 0.003)
สรุปได้ว่า โปรแกรมสนับสนุนการจัดการตนเองร่วมกับการใช้สมุดบันทึกสุขภาพ สามารถเพิ่มพูนความรู้และพฤติกรรมการจัดการตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 และช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดได้อย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้นควรนำโปรแกรมดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในคลินิกเบาหวานและการดูแลผู้ป่วยโรคเรื้อรังอื่นๆ
เอกสารอ้างอิง
ElSayed NA, Aleppo G, Aroda VR, et al. Standards of care in diabetes-2023. Diabetes Care 2023;46(Suppl.1):S1–S4.
กลุ่มยุทธศาสตร์ แผนและประเมินผล กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. รายงานประจำปี 2566 กองโรคไม่ติดต่อ. นนทบุรี: สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์; 2566.
โรงพยาบาลอำนาจเจริญ. ข้อมูลจากระบบเวชระเบียนประจำปี 2567; 2567.
Naemiratch B, Manderson L. Control and adherence: living with diabetes in Bangkok. Soc Sci Med 2006;63(5):1147-57.
Redman BK. Patient self-management of chronic disease: the health care provider’s challenge. 1st ed. Sudbury, Mass: Jones and Bartlett Publishers; 2004.
ณัฐภัสสร เดิมขุนทด, รัชนีวรรณ ขวัญเจริญ, ชาญวัฒน์ ชวนตันติกมล, พิชญ์ พหลภาคย์ และสว่างจิต สุรอมรกูล. ผลของการติดตามสุขภาพทางไกลต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและความสม่ำเสมอในการรับประทานยาในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมไม่ดี. วชิรเวชสารและวารสารเวชศาสตร์เขตเมือง 2564;65(ฉบับเพิ่มเติม):75–89.
Rusdiana S, Savira M, Amielia R. The effect of diabetes self-management education on HbA1c level and fasting blood sugar in type 2 diabetes mellitus patients in primary health care in Binjai City of North Sumatera, Indonesia. Open Access Maced J Med Sci. 2018;6(4):715-718.
ปรางค์ บัวทองคำวิเศษ, ดวงกมล ปิ่นเฉลียว และสุทธีพร มูลศาสตร์. ประสิทธิผลของโปรแกรมการจัดการตนเองในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในตำบลท่าก๊อ อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย. วารสารพยาบาลตำรวจ 2560;9(1):105-116.
Lin CC. Development and testing of the diabetes self-management instrument [dissertation]. Ann Arbor: University of Michigan; 2005.
Bandura A. Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall; 1986.
ปาริชาติ เพียสุพรรณ์. การจัดการตนเองของผู้ป่วยเบาหวานที่มีโรคร่วม. [วิทยานิพนธ์ปริญญา พยาบาลศาตรมหาบัณฑิต]. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2555.
Best JW, Kahn JV. Research in education. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall; 1986.
อภิชาติ กตะศิลา. การใช้สมุดบันทึกข้อมูลทางคลินิกร่วมกับการสนับสนุนจากเพื่อนต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองและการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวาน ชนิดที่ 2 อำเภอมหาชนะชัย จังหวัดยโสธร. [วิทยานิพนธ์ปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต]. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม; 2559.
วารุณี ศรีตะวัน. ผลการให้ความรู้เรื่องการรับประทานอาหารโดยใช้หลักอาหารแลกเปลี่ยนสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2. (Master’s thesis). [อินเทอร์เน็ต]. 2555 [เข้าถึงเมื่อ 13 มี.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: http://tdc.thailis.or.th.
ชดช้อย วัฒนะ. การสนับสนุนการจัดการตนเอง: กลยุทธ์ในการส่งเสริมควบคุมโรค. วารสารวิทยาลัย พยาบาลพระปกเกล้า จันทบุรี 2558;26(ฉบับเพิ่มเติม):117-27.
King P, Peacock I, Donnelly R. The UK prospective diabetes study (UKPDS): clinical and therapeutic implications for type 2 diabetes. Br J Clin Pharmacol 1999;48(5):643-8.
David M. Nathan, John B. Buse, Mayer B. Davidson, Ele Ferrannini, Rury R. Holman, Robert Sherwin and Bernard Zinman. Medical management of hyperglycemia in type 2 diabetes: a consensus algorithm for the initiation and adjustment of therapy: a consensus statement of the American Diabetes Association and the European Association for the Study of Diabetes. Diabetes Care 2009;32(1):193-203.
สิริรัตน์ ปิยะภัทรกุล. พฤติกรรมการควบคุมระดับน้ำตาลใน เลือดของผู้ป่วยโรคเบาหวาน ชนิดที่ 2 ในเขตรับผิดชอบของสถานีอนามัย อำเภอแก้งคร้อ จังหวัดชัยภูมิ. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ 2555;4(1):1-9.
ขวัญเรือน ทิพย์พูล, สงครามชัย ลีทองดี และวงศา เลาหศิริวงศ์. ผลของโปรแกรมประยุกต์การจัดการและแรงสนับสนุนทางสังคมร่วมกับกระบวนการกลุ่มเพื่อการดูแลผู้ป่วยเบาหวานในระบบปฐมภูมิ กรณีศึกษาอำเภอท่าอุเทน จังหวัดนครพนม. วารสารวิจัยคณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 2552;2(3):35-46.
