ผลของโปรแกรมการจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเองเพื่อป้องกันภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับ 5-Fluorouracil (5-FU) ในโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ จังหวัดอุบลราชธานี
คำสำคัญ:
การจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเอง , ภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบ , ผู้ป่วยมะเร็งบทคัดย่อ
การวิจัยกึ่งทดลองนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเองเพื่อป้องกันภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับ 5-Fluorouracil (5-FU) ในโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ จังหวัดอุบลราชธานี คำนวณขนาดตัวอย่างเพื่อเปรียบเทียบความแตกต่างของค่าเฉลี่ยประชากรกรณี 2 กลุ่มประชากรที่เป็นอิสระต่อกัน จากผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาด้วยยาเคมี 5-Fluorouracil (5-FU) ที่หอผู้ป่วยพิเศษอายุรกรรมและหอผู้ป่วยเคมีบำบัด โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ จำนวน 86 คน เป็นกลุ่มทดลองจำนวน 43 คน และ กลุ่มเปรียบเทียบ จำนวน 43 คน เครื่องมือที่ใช้ในการทดลอง คือ ของโปรแกรมการจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเองเพื่อป้องกันภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับ 5-Fluorouracil (5-FU) ในโรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์ จังหวัดอุบลราชธานี วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติอนุมานใช้ Paired sample t-test และ Independent sample t-test
ผลการวิจัย พบว่า หลังการทดลองกลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยด้านความรู้เกี่ยวกับการจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเอง อยู่ในระดับสูง (Mean=8.55; S.D.=1.84) การประเมินตนเองในการดูแลช่องปากด้วยตนเอง อยู่ในระดับสูง (Mean=30.54; S.D.=3.82) การรับรู้ความสามารถตนเองในการจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเอง อยู่ในระดับสูง (Mean=29.59; S.D.=3.85) ความคาดหวังในผลลัพธ์ของการปฏิบัติตัวในการจัดการดูแลช่องปากตนเอง อยู่ในระดับสูง (Mean=31.51; S.D.=3.84) และการได้รับแรงสนับสนุนทางสังคมในการจัดการดูแลช่องปากตนเอง อยู่ในระดับสูง (Mean=24.56; S.D.=3.12) โดยมีค่าเฉลี่ยของคะแนนทุกด้าน (ความรู้เกี่ยวกับการจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเอง การประเมินตนเองในการดูแลช่องปากด้วยตนเอง การรับรู้ความสามารถตนเองในการจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเอง ความคาดหวังในผลลัพธ์ของการปฏิบัติตัวในการจัดการดูแลช่องปากตนเอง และและการได้รับแรงสนับสนุนทางสังคมในการจัดการดูแลช่องปากตนเอง) สูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ P-value <0.05 (P-value=0.008, 0.014, 0.002, 0.021 และ 0.009 ตามลำดับ)
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin 2018;68(6):394-424.
กรมการแพทย์. สถิติโรคมะเร็งในประเทศไทย. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2566.
สถาบันมะเร็งแห่งชาติ. รายงานสถิติทะเบียนมะเร็งประเทศไทย ปี 2565. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข; 2565.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. รายงานสถิติการเสียชีวิตของประชากรไทยจากโรคมะเร็งในช่วง ปี 2537-2560. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข; 2560.
สถาบันมะเร็งแห่งชาติ. สถิติโรคมะเร็งที่พบบ่อยในประเทศไทยปี พ.ศ. 2557. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข; 2557.
สถาบันมะเร็งแห่งชาติ. แนวทางการรักษาโรคมะเร็งที่ทันสมัยในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข; 2566.
อนุสสรา ประยงค์รัตน์. ภาวะแทรกซ้อนทางช่องปากจากการรักษาด้วยรังสีและเคมีบำบัดในผู้ป่วยมะเร็ง. วารสารวิทยาศาสตร์การแพทย์ 2554;34(3):163-72.
โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์. รายงานสถิติและการให้บริการประจำปี พ.ศ. 2563-2565. อุบลราชธานี: กระทรวงสาธารณสุข; 2566.
Orem DE. Nursing: Concepts of practice. 6th ed. St. Louis: Mosby; 2001.
Creer TL. Self-management of chronic illness. In: Smith TW, editor. Encyclopedia of Health Psychology. New York: Springer; 2000. p. 295-298.
อรุณ จิรวัฒน์กุล. ชีวสถิติสําหรับงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์สุขภาพ. ภาควิชาสถิติและ ประชากรศาสตร์ คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น. ขอนแก่น : โรงพิมพ์ คลังนานาวิทยา; 2551.
กรรณิการ์ ศรีโสภณ. ประสิทธิผลของโปรแกรมการจัดการดูแลช่องปากด้วยตนเองในการลดภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับ 5-Fluorouracil. วารสารพยาบาลศาสตร์ 2562;37(2):45-56.
ทัชมาศ ไทยเล็ก, วันธณี วิรุฬห์พานิช และบุษกร พันธ์เมธาฤทธิ์. ได้ศึกษาผลของโมบายแอปพลิเคชันการเสริมสร้างสมรรถนะการดูแลสุขภาพช่องปากต่อพฤติกรรมการป้องกันและการเกิดภาวะเยื่อบุช่องปากอักเสบในผู้ป่วยเด็กวัยเรียนโรคมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด. วารสารพยาบาลสงขลานครินทร์ 2564;41(1):37-53.
Cheng KKF, Lee V, Li CH. Impact of an oral care protocol on the prevention of chemotherapy-induced oral mucositis. Supportive Care in Cancer 2019;27(3):1073-81.
Yang C, Gong G, Jin E, Han X, Zhuo Y, Yang S, et al. Topical application of honey in the management of chemo/radiotherapy-induced oral mucositis: A systematic review and network meta-analysis. Int J Nurs Stud 2019;89:80-87.
