ความรู้ บริบทและความต้องการของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในเขตพื้นที่อำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี
คำสำคัญ:
อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน , โรคเบาหวานชนิดที่ 2 , ความรู้บริบทความต้องการบทคัดย่อ
การศึกษาเชิงพรรณนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา ความรู้ บริบท และความต้องการของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อสม. ในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในอำเภอตระการพืชผล จังหวัดอุบลราชธานี กลุ่มตัวอย่างคือ อสม. จำนวน 327 คน ซึ่งได้จากการคำนวณตามตาราง Krejcie & Morgan โดยการสุ่มตัวอย่างแบบชั้นภูมิ (Stratified sampling) ชนิดสัดส่วน โดยแบ่งจำนวนตัวอย่างแต่ละพื้นที่ด้วยการสุ่มจับฉลาก เก็บข้อมูลดำเนินการระหว่างเดือนธันวาคม 2567 ถึงพฤษภาคม 2568 ด้วยแบบสอบถามและซึ่งผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาโดยผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน (ค่า KR-20=0.72 ) ทุกข้อ และมีค่าความเชื่อมั่นทั้งฉบับ 0.92 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน
ผลการศึกษาพบว่า อสม. ส่วนใหญ่มีความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในระดับปานกลาง ร้อยละ 54.4 โดยมีถึงร้อยละ 15.9 ที่มีความรู้ระดับต่ำ แม้ว่าอสม.จะมีประสบการณ์ดูแลผู้ป่วยก็ตาม และร้อยละ 46.2 ยังคงขาดความรู้และทักษะที่จำเป็นในการให้คำแนะนำผู้ป่วยอย่างเหมาะสม รวมไปถึง อสม. มีความต้องการเร่งด่วนในการอบรมพัฒนาศักยภาพเกี่ยวกับการเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อน ร้อยละ 65.1 หลักโภชนาการ ร้อยละ 56.9 การออกกำลังกาย ร้อยละ 45.0 รวมถึงทักษะการแก้ปัญหาสำหรับผู้ป่วยที่ควบคุมระดับน้ำตาลไม่ได้ ร้อยละ 83.2 นอกจากนี้ ยังต้องการทรัพยากรสนับสนุน เช่น เครื่องวัดน้ำตาลในเลือด ร้อยละ 80.7 และคู่มือสำหรับผู้ป่วย ร้อยละ 52.6
เอกสารอ้างอิง
International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas 10th edition [Internet]. 2021 [cited
Apr 24]. Available from: https://www.diabetesatlas.org/
World Health Organization. Diabetes [Internet]. 2023 [cited 2025 Apr 24]. Available from:
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
Hfocus.org. "สมศักดิ์" รณรงค์วันเบาหวานโลก 2567 ชี้คนไทยป่วย 6.5 ล้านคน ย้ำ! นับ Carb ลด
เสี่ยงเอ็นซีดี. [อินเทอร์เน็ต]. 2567 พ.ย. 14 [สืบค้นเมื่อ 2567 ต.ค. 18]. เข้าถึงได้จาก:
https://www.hfocus.org/content/2024/11/32233
จุติพร เกิดผล. แบบรายงานการตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข ลดป่วยลดตายและการสร้างความ
มั่นคงทางสุขภาพ: หัวข้อสาขาโรคหลอดเลือดหัวใจและโรคหลอดเลือดสมอง (NCD) [อินเทอร์เน็ต].
[สืบค้นเมื่อ 2566 มี.ค. 28]. เข้าถึงได้จาก:
https://inspection.moph.go.th/einspection/file_report_summary/2023-03-28-09-49-03
วรรณวิภา จิตตีเที่ยง. รายงานสรุปข้อมูลสุขภาพจากระบบ HDC อำเภอตระการพืชผล ปีงบประมาณ
อุบลราชธานี: โรงพยาบาลตระการพืชผล; 2567.
กองสนับสนุนสุขภาพภาคประชาชน กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือบทบาท อส
ม. [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [สืบค้นเมื่อ 2567 ต.ค. 15]. เข้าถึงได้จาก: https://osm.hss.moph.go.th/
ศิริวิมล ปัญญาผล. บทบาทของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ต่องานสาธารณสุขท้องถิ่น:
กรณีศึกษา องค์การบริหารส่วนตำบลหนองหัวโพ [อินเทอร์เน็ต]. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2566 [สืบค้น
เมื่อ 2567 ต.ค. 13]. จาก: https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:314869
สำนักงานสาธารณสุขอำเภอตระการพืชผล. ระบบรายงานสมาร์ท อสม. อำเภอตระการพืชผล ปี 2567.
อุบลราชธานี: สำนักงานสาธารณสุขอำเภอตระการพืชผล; 2567.
สุวภัทร นักรู้กำพลพัฒน์, นิชนันท์ สุวรรณกูฏ, อมรรัตน์ นธะสนธิ์. ประสบการณ์อาสาสมัครสาธารณสุข
ประจำหมู่บ้านในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานในชุมชน. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัย
อุบลราชธานี. 2562;21(1):207-217. เข้าถึงได้จาก: https://li01.tci-
thaijo.org/index.php/sci_ubu/article/view/102405
Krejcie RV, Morgan DW. Determining sample size for research activities. Educ Psychol
Meas. 1970;30(3):607-10. doi: 10.1177/001316447003000308
Knowles MS. Andragogy: An emerging technology for adult learning. The Adult Education
Journal. 1968;28(1):20-25. เข้าถึงได้จาก:
บุญชม ศรีสะอาด. การวิจัยเบื้องต้น. พิมพ์ครั้งที่ 7. กรุงเทพฯ: สุวีริยาสาส์น; 2545. เข้าถึงได้จาก:
http://etheses.psru.ac.th/libirpsru/sites/default/files/site/default/thesis/ch3-_5.pdf
Bloom BS, Hastings JT, Madaus GF. Handbook on Formative and Summative Evaluation
of Student Learning. New York: McGraw-Hill; 1971.เข้าถึงได้จาก:
https://archive.org/details/handbookonformat00bloo/page/906/mode/2up
Kuder GF, Richardson MW. The theory of the estimation of test reliability. Psychometrika.
;2(3):151-60. doi: 10.1007/BF02288391
Knowles MS. Andragogy: An emerging technology for adult learning. The Adult Education Journal. 1968;28(1):20-
เข้าถึงได้จาก: https://www.umsl.edu/~henschkej/articles/
knowles_1970_the_modern_practice_of_adult_education_pgs_1_77.pdf
จันทรศรี เหลือผล. การพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในพื้นที่อำเภอศรีสมเด็จ จังหวัด
ร้อยเอ็ด. วารสารวิจัยและพัฒนานวัตกรรมทางสุขภาพ. 2567;5(1). เข้าถึงได้จาก: https://li01.tci-
thaijo.org/index.php/jrhdi/article/view/264251
Alkhawaldeh OA, Saqer AA, Al-Qatawneh AD, Qwaider YS, Al-Bustami HM, Al-Ramahi RJ.
Knowledge of type 2 diabetes mellitus among adults in Jordan. J Multidiscip Healthc.
;16:1159-67. doi: 10.2147/JMDH.S405295
รัชชานันท์ ศรีสุภักดิ์, วรัญญา อินทรักษ์, ธนิชา ศรีสุภักดิ์, นฤมล เหลืองอ่อน, ณัฐพล บุญนันท์. การ
พัฒนาแอปพลิเคชันบนมือถือสำหรับการจัดการโรคเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารวิชาการเทคโนโลยี
สารสนเทศ. 2562;15(1). เข้าถึงได้จาก: https://li01.tci- thaijo.org/index.php/jtict/article/view/178593
ธวัชชัย โคตรสมบัติ และคณะ. กระบวนการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างสมรรถนะอาสาสมัครสาธารณสุขประจำ
หมู่บ้าน 4.0 จังหวัดร้อยเอ็ด. วารสารสาธารณสุขมูลฐาน (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ). 2566;38(2):64-78.
เข้าถึงได้จาก: https://thaidj.org/index.php/pjne/article/download/12668/10614/21565
