ผลของรูปแบบการส่งเสริมทักษะในการป้องกันตนเองในกลุ่มเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง พื้นที่ตำบลไม้กลอน อำเภอพนา จังหวัดอำนาจเจริญ
คำสำคัญ:
การส่งเสริมทักษะในการป้องกันตนเอง , การรับรู้สัญญาณเตือน , กลุ่มเสี่ยง, โรคหลอดเลือดสมองบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงกึ่งทดลอง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของรูปแบบการส่งเสริมทักษะในการป้องกันตนเองในกลุ่มเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง โดยใช้แนวคิดของเคมมิสและแมคแท็กการ์ท เป็นกรอบในการดำเนินการวิจัย ใช้ระยะเวลาดำเนินการ 3 เดือน ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ ถึง เมษายน พ.ศ. 2568 กลุ่มตัวอย่างคือประชาชนกลุ่มเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง ซึ่งได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าป่วยเป็นโรคความดันโลหิตสูงหรือโรคเบาหวาน และมารับบริการตรวจรักษาที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านโพนเมือง จำนวน 27 คน
ใช้วิธีการเลือกแบบเจาะจง (Purposive sampling) เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย แบบวัดความรู้เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดสมอง การรับรู้สัญญาณเตือน และแบบสอบถามทักษะในการป้องกันตนเอง แบบสอบถามได้รับการตรวจสอบค่าความเที่ยงโดยใช้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha; ) ได้ค่าความเที่ยงเท่ากับ 1) แบบสอบถามความรู้เรื่องโรคหลอดเลือดสมอง (=0.969) 2) แบบสอบถามการรับรู้สัญญาณเตือนโรคหลอดเลือดสมอง (=0.819) 3) แบบสอบถามทักษะในการป้องกันตนเองจากโรคหลอดเลือดสมอง (=0.856) วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติ Paired sample t-test
ผลการวิจัยพบว่า ภายหลังการทดลอง กลุ่มตัวอย่างมีคะแนนเฉลี่ยเพิ่มสูงขึ้นทุกด้านอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value<0.001) ได้แก่ ความรู้ทั่วไปและปัจจัยเสี่ยง (MD=3.63; 95%CI=2.87 to 4.38) ความรู้เกี่ยวกับอาการสัญญาณเตือน (MD=2.22; 95%CI=1.71 to 2.72) ความรู้โรคหลอดเลือดสมอง (MD=5.85; 95%CI=4.94 to 6.76) การรับรู้สัญญาณเตือน (MD=3.96; 95%CI= 3.16 to 4.76) และทักษะในการป้องกันตนเอง (MD=3.00; 95%CI=1.85 to 4.52) ดังนั้นควรพิจารณาการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีดิจิทัล เช่น แอปพลิเคชันบนสมาร์ทโฟน หรือสื่อสังคมออนไลน์ เพื่อเป็นเครื่องมือในการส่งเสริมทักษะการป้องกันตนเอง ช่วยเพิ่มการเข้าถึงข้อมูลสุขภาพ และสนับสนุนการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับบริบทของกลุ่มเสี่ยงในยุคปัจจุบัน
เอกสารอ้างอิง
American Heart Association. Heart Attack and Stroke. Dallas: American Heart; 2022.
American Heart Association. Stroke. Dallas: American Heart Association; 2025.
Israel BA and McLeroy KR. Introduction. Health Education Quarterly. 1985;12(1):1-4.
doi:10.1177/109019818501200101
โรงพยาบาลขอนแก่น ราม. ภัยเงียบจาก NCDs โรคจากพฤติกรรม [อินเทอร์เน็ต]. ขอนแก่น: โรงพยาบาลขอนแก่น ราม. 2568. [เข้าถึง
เมื่อ 16 พ.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก https://www.khonkaenram.com/th/services/health-information/health-
articles/med/ncds
คณิตภรณ์ อุทุมพร, ประเสริฐ ประสมรักษ์, ญาณวรรณ ชมนา, ยลฤดี ด้วงแป้น และ สายไหม อรอินทร์. การพัฒนารูปแบบการสื่อสาร
ความเสี่ยงด้วยภาษาท้องถิ่นต่อการรับรู้และการจดจำอาการเตือนโรคหลอดเลือดสมองของกลุ่มเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง ในพื้นที่
อำเภอชานุมาน จังหวัดอำนาจเจริญ. RDHSJ 2567;17(2):82-95.
Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Risk Factors for Stroke. CDC; 2024 [cited 2025 May 16].
Available from: https://www.cdc.gov/stroke/risk-factors/index.html
Bandura A. Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change [Internet]. Stanford: Stanford University;
[cited 2025 May 16]. Available from: https://educational-
innovation.sydney.edu.au/news/pdfs/Bandura%201977.pdf
Becker MH and Maiman LA. Health Belief Model: HBM [Internet]. 1975 [cited 2025 May 16]. Available from:
https://www.gotoknow.org/posts/611058
Kemmis S, McTaggart R. The action research planner. 3rd ed. Victoria: Deakin University Press; 1988.
กัญญาวีญ์ ต้นสวรรค์ และ อุษนีย์ รามฤทธิ์. การส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง ในผู้ป่วย
ความดันโลหิตสูงที่มีภาวะเสี่ยงสูง. ech 2566;8(1):143-52.
พรธิรา บุญฉวี. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคในผู้ที่เป็นโรคหลอดเลือดสมองระยะ
ฟื้นฟูสภาพ [วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต]. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2566.
ประไพ กิตติบุญถวัลย์, ศิริธร ยิ่งเรงเริง และ ศุภลักษณ์ ศรีธัญญา. การรับรู้สัญญาณเตือนโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง. NJPH
;23(3):132-41.
อาณัติ วรรณะ. การรับรู้และการจัดการเมื่อมีสัญญาณเตือนในผู้ที่เสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง [วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาล
ศาสตรมหาบัณฑิต]. ปทุมธานี: มหาวิทยาลัยรังสิต; 2562.
วิราวรรณ จันทมูล และ ดวงฤทัย สุขวงค์. ผลการพัฒนาการรับรู้และการจัดการอาการเตือนของผู้ป่วยภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวและผู้
ดูแล ต่อพฤติกรรมการควบคุมโรคและการจัดการอาการเตือน. J Thai Stroke Soc 2557;13(3):53.
ศิริรัตน์ ผ่านภพ, นภาเพ็ญ จันทขัมมา และ มุกดา หนุ่ยศรี. ผลของโปรแกรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุกลุ่มเสี่ยง
อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง. RDHSJ 2563;13(2):528-38.