การพัฒนากลไกการขับเคลื่อนการดำเนินงานตามมาตรการป้องกันควบคุมโรคในพื้นที่เฉพาะ (Bubble and Seal) ในสถานประกอบกิจการ พื้นที่เขตสุขภาพที่ 8
คำสำคัญ:
มาตรการป้องกันควบคุมโรคในพื้นที่เฉพาะ, การขับเคลื่อนการดำเนินงาน, สถานประกอบกิจการบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนากลไกการดำเนินงานขับเคลื่อนมาตรการป้องกันควบคุมโรคในพื้นที่เฉพาะ (Bubble and Seal : BBS) ในสถานประกอบกิจการ 2) ประเมินมาตรการป้องกันควบคุมโรคในพื้นที่เฉพาะ และคัดเลือกสถานประกอบการต้นแบบ BBS กลุ่มเป้าหมายเป็น สถานประกอบกิจการในพื้นที่เขตสุขภาพที่ 8 จำนวนทั้งสิ้น 38 แห่ง โดยคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง และผู้แทนจากหน่วยงานเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง 10 หน่วยงาน การดำเนินงานแบ่งเป็น 3 ระยะ คือ 1) การสื่อสาร ถ่ายทอดนโยบาย/มาตรการ สู่การปฏิบัติระดับพื้นที่ 2) การลงพื้นที่ขับเคลื่อนการดำเนินงานผ่านกลไกต่าง ๆ ร่วมกับหน่วยงานภาคีเครือข่าย และ 3) การติดตามและประเมินผลการดำเนินงานมาตรการ BBS เครื่องมือที่ใช้ในการดำเนินการวิจัย เป็นกระบวนการ Policy advocacy การประชุมกลุ่ม การสนทนากลุ่ม และการสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการศึกษา พบว่ากลไกการดำเนินงานขับเคลื่อนมาตรการ BBS ในสถานประกอบกิจการ ประกอบด้วย 4 กลไกที่สำคัญคือ 1) การสื่อสาร ถ่ายทอดนโยบาย/มาตรการ Bubble and Seal สู่การปฏิบัติระดับพื้นที่ 2) ขับเคลื่อนผ่านกลไกคณะกรรมการโรคติดต่อจังหวัด 3) ทีมที่ปรึกษา กำกับ ติดตาม (Coaching Team) ระดับจังหวัด โดยมีหน่วยงานวิชาการระดับเขตร่วมให้คำปรึกษา กำกับ ติดตาม และ 4) การนิเทศติดตามและประเมินผลการดำเนินงาน ส่งผลให้เขตสุขภาพที่ 8 มีสถานประกอบกิจการนำมาตรการ BBS ไปใช้เพิ่มขึ้นจากเดิม 2 แห่งในระยะแรกของมาตรการ เพิ่มเป็น 68 แห่ง และมีสถานประกอบกิจการ 4 แห่งผ่านการรับรองต้นแบบการดำเนินงาน BBS ระดับประเทศ ผลการประเมินมาตรการ BBS ของสถานประกอบกิจการ จากกลุ่มตัวอย่าง 38 แห่ง พบว่ามีการเตรียมความพร้อมด้านนโยบายการจัดเตรียมแผนการฉีดวัคซีนให้แก่ผู้ปฏิบัติงาน ครบถ้วนมากที่สุด (ร้อยละ 94.7) ส่วนประเด็นที่มีการดำเนินงานได้ครบถ้วนน้อยที่สุด คือ การเตรียมทำแผนงานการดำเนินงาน BBS (ร้อยละ 68.4) ข้อเสนอแนะจากการศึกษาคือ ขับเคลื่อนมาตรการ BBS ในสถานประกอบกิจการอย่างต่อเนื่อง โดยสามารถประยุกต์ใช้ได้กับทุกโรคและภัยสุขภาพที่จะเกิดขึ้นในอนาคต เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมและลดผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้นต่อไป รวมถึงการมี Audit system การดำเนินงาน BBS ภายในสถานประกอบการเอง เพื่อควบคุมคุณภาพที่วางไว้ ให้เกิดการดำเนินงานตามมาตรการอย่างเคร่งครัดและต่อเนื่อง
เอกสารอ้างอิง
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. การสำรวจผลกระทบจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด 19 ด้านสถานประกอบการ.[อินเทอร์เน็ต]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2565]. เข้าถึงได้จาก: http://ittdashboard.nso.go.th/img/covid/result_COVID-Establishment.pdf
ศูนย์บริหารสถานการณ์แพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019. ข้อกำหนด ออกตามความในมาตรา 9 แห่งพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ. 2548 (ฉบับที่ 30). ราชกิจจานุเบกษา; [อินเทอร์เน็ต] 2564. [เข้าถึงเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2565]. เข้าถึงได้จาก: http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2564/E/173/T_0001.PDF
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือมาตรการป้องกันควบคุมโรคในพื้นที่เฉพาะ (Bubble and Seal) ในสถานประกอบกิจการ. กองโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม; 2564.
กลุ่มระบาดวิทยา สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 8 จังหวัดอุดรธานี. สถานการณ์โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ในสถานประกอบกิจการ เขตสุขภาพที่ 8. เอกสารประกอบนำเสนอการประชุม; 8 พฤศจิกายน 2564.
Coghlan D, Brannick T. Doing action research in your own organization. London: SAGE Publications Inc; 2001.
สายสมร ศักดิ์คำดวง, ธิดารัตน์ ทองดี, ศิริพร กาญจนรัตน์. การวิจัยปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม: แนวทางการประยุกต์ใช้ในสถานศึกษา. วารสารครุศาสตร์ปัญญา. 2565;4(3):36-50.
แพรพรรณ ภูริบัญชา, เชิดพงษ์ มงคลสินธุ์, ปวีณา จังภูเขียว. การพัฒนารูปแบบการเฝ้าระวัง ป้องกันและควบคุมโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ในพื้นที่เฉพาะ (Bubble and Seal) ของสถานประกอบการ จังหวัดมหาสารคาม. วารสารวิชาการสาธารณสุข. 2565;31(1):48-62.
บัณฑิต เกียรติจตุรงค์. การพัฒนารูปแบบการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายในการป้องกัน และควบคุมโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) อำเภอเมืองยาง จังหวัดนครราชสีมา. วารสารสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น. 2564;3(2):193-206.
กองโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม กรมควบคุมโรค. กราฟจำนวนผู้ติดเชื้อรายใหม่ในสถานประกอบกิจการ และจำนวนโรงงานดำเนินมาตรการ Bubble and Seal. เอกสารประกอบการประชุม; 2564.
วรทัย ราวินิจ. การวิเคราะห์เนื้อหาการสื่อสารสุขภาพภายใต้ภาวะวิกฤตเกี่ยวกับโควิด-19 ของกรมควบคุมโรค. วารสารนิเทศศาสตรปริทัศน์. 2565;26(2):53-65.
เบญจมาภรณ์ ภิญโญพรพาณิชย์, จุฑาพร สันตยากร, อัจฉรา บุญชุม. Bubble and seal จากนโยบายการป้องกันควบคุมโรค สู่บทเรียนเพื่อความมั่นคงสุขภาพของประเทศไทย. Dis Control J [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 13 สิงหาคม 2567];48(4):722-36. เข้าถึงได้จาก : https://he01.tci-thaijo.org/index.php/DCJ/article/view/253248
อัพเดต : วันที่ 1 พฤศจิกายน 2568 
