การผ่าตัดสมองแบบผู้ป่วยตื่นรู้ตัวในโรงพยาบาลยะลา

บทคัดย่อ

บทนำ: การผ่าตัดสมองแบบผู้ป่วยตื่นรู้ตัว (Awake craniotomy) เป็นการผ่าตัดรอยโรคในสมองที่ผู้ป่วยรู้สึกตัวระหว่างการผ่าตัด เพื่อทำการทดสอบการทำงานของสมอง ลดการเกิดความทุพพลภาพหลังการผ่าตัด โดยทั่วไปมักทำในโรงเรียนแพทย์ขนาดใหญ่ โดยทีมประสาทศัลยแพทย์และทีมวิสัญญีแพทย์ รวมไปถึงการใช้เครื่องมือพิเศษโดยผู้เชี่ยวชาญ แต่ด้วยความก้าวหน้าของการเรียนการสอนในปัจจุบัน ทำให้ประสาทศัลยแพทย์มีความรู้เกี่ยวกับการผ่าตัดสมองแบบตื่นรู้ตัวมากขึ้น มีอุปกรณ์ที่ทันสมัยมากขึ้น ทำให้การผ่าตัดแบบผู้ป่วยตื่นรู้ตัวเริ่มทำได้จริงในโรงพยาบาลศูนย์ของไทย

กรณีศึกษา: โรงพยาบาลยะลาได้เริ่มทำการผ่าตัดผู้ป่วยแบบตื่นรู้ตัวในปีพุทธศักราช 2563 โดยทีมประสาทศัลยแพทย์และวิสัญญีแพทย์ เพื่อรักษาเนื้องอกของสมองที่อยู่ในบริเวณสำคัญ (Eloquent area) กรณีศึกษานี้เป็นการรักษากรณีแรกที่โรงพยาบาลในหญิงอายุ 37 ปีที่มีอาการชักเกร็งและอ่อนแรงชั่วคราว เนื่องจากเนื้องอกอยู่บริเวณสมองสั่งการปฐม (premotor cortex) ขณะผ่าตัดมีการทดสอบการทำงานของสมองในส่วนที่เนื้องอกอยู่ เพื่อกำหนดบริเวณที่จะเอาเนื้องอกออกอย่างถูกต้องและไม่ทำให้เกิดภาวะพิการ การผ่าตัดใช้เวลาทั้งสิ้น 4 ชั่วโมงและหลังผ่าตัดผู้ป่วยตื่นรู้ตัวดีและไม่มีภาวะแขนขาอ่อนแรง

สรุป: การผ่าตัดสมองแบบผู้ป่วยตื่นรู้ตัวสามารถทำได้แพร่หลายมากขึ้นในปัจจุบัน แต่การผ่าตัดแบบตื่นรู้ตัวยังไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลาย บทความนี้รวบรวมหลักการ ความรู้ วิธีการเตรียมคนไข้ การผ่าตัด และการดูแลหลังผ่าตัดที่โรงพยาบาลศูนย์ยะลา เพื่อเป็นแนวทางให้แก่แพทย์และเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับประโยชน์มากขึ้น