การพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพและการป้องกันโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรงของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, การป้องกันโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรง, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการตามแนวคิดของ Kemmis and McTaggart (1988) ประกอบด้วย 4 ขั้นตอน คือ 1) การวางแผน (Planning) 2) ลงมือปฏิบัติตามแผน (Action) 3) สังเกตการณ์ (Observation) 4) สะท้อนกลับ (Reflection) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพและการป้องกันโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรงของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ก่อนและหลังการพัฒนาในอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น จำนวน 44 คน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง ระยะเวลาในการศึกษาตั้งแต่ เดือนกันยายน 2566 ถึง มกราคม 2567 เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาได้แก่ 1) แบบสอบถาม 2) คู่มือ สื่อการสอนและการสาธิต 3) ใช้การสังเกตและสอบถาม 4) การติดตามการปฏิบัติงานของกลุ่มตัวอย่างหลังการพัฒนา วิเคราะห์ข้อมูลจากการประเมินจากแบบสอบถามข้อมูลทั่วไป แบบประเมินด้านความรอบรู้เรื่องโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรงก่อนและหลังการอบรมพัฒนา แบบประเมินด้านทักษะการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันการโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรงก่อนและหลังการอบรมพัฒนา และแบบประเมินความพึงพอใจ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าเฉลี่ย ร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน วิเคราะห์เปรียบเทียบความแตกต่างค่าเฉลี่ยคะแนนข้อมูลก่อนและหลังการพัฒนาใช้สถิติ Paired t-test ที่ระดับนัยสำคัญทางสถิติ 0.05
ผลการวิจัยพบว่าการพัฒนาความรอบรู้เรื่องโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรง และทักษะการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่และลำไส้ตรง ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น พบว่าหลังการพัฒนามีค่าคะแนนเฉลี่ยสูงกว่าค่าคะแนนเฉลี่ยก่อนการพัฒนา และเมื่อทดสอบความแตกต่างของค่าเฉลี่ย พบว่ามีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ที่ระดับความเชื่อมั่น 0.05 (P-Value < .001) และผลการประเมินด้านความพึงพอใจของกลุ่มตัวอย่างในการเข้าร่วมอบรมพัฒนามีคะแนนเฉลี่ยความพึงพอใจในระดับมากที่สุด
References
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดีมหาวิทยาลัยมหิดล, ศูนย์ความเป็นเลิศด้านโรคมะเร็ง. (2561). มะเร็งลำไส้ (Colorectal cancer). [ออนไลน์]. https://www.rama.mahidol.ac.th/ cancer_center/th/colorectal (สืบค้นเมื่อ 20 เม.ย.2566)
สถาบันมะเร็งแห่งชาติ. (2564). แผนยุทธศาสตร์สถาบันมะเร็งแห่งชาติ พ.ศ. 2562 – 2565. กรมการแพทย์กระทรวงสาธารณสุข; 26-74.
รายงานทะเบียนมะเร็ง ศูนย์มะเร็ง โรงพยาบาลขอนแก่น. (2565). สถิติผู้ป่วยเข้ารับบริการด้วยโรคลำไส้ใหญ่และตรง. กลุ่มงานสาสนเทศ โรงพยาบาลขอนแก่น.
สถาบันมะเร็งแห่งชาติ. (2561). โครงการคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรงและให้ความรู้การใช้ชุดน้ำยาตรวจเลือดแฝงในอุจจาระ. [ออนไลน์]. https://www.nci.go.th/th/File_download/ D_index/ptu/ (สืบค้นเมื่อ 5 พฤษภาคม 2566).
บัลลังก์ มุ้ยเผือก. (2553). มะเร็งลำไส้ใหญ่และตรง. ภาควิชาศัลยศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ. Journal of Medicine and Health Sciences, 17(1), April 2010.
วรุตม์ โล่ห์สิริวัฒน์. (2564). มะเร็งลำไส้ใหญ่รู้ทันป้องกันได้. โรงพยาบาลศิริราชปิยมหาราชการุณย์. [ออนไลน์]. https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/932. (สืบค้น เมื่อ 5 พฤษภาคม 2566).
รุ่งพร ภู่สุวรรณ์, นฤมล จันทร์สุข, และศรัณญา ดั่นคุ้ม. (2563). การพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความรอบรู้ทางสุขภาพของผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ใหญ่และทวารหนักที่ได้รับเคมีบำบัด. วารสารสมาคมเวชศาสตร์ป้องกันแห่งประเทศไทย. 10(1), มกราคม – เมษายน; 133-145.
อมรภรณ์ พุทโธ. (2562). บทบาทของอาสาสมัครประจำหมู่บ้านในการป้องกันและควบคุมโรคมะเร็งท่อน้ำดี ตำบลหมูม่น อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี. วารสารอานามัยสิ่งแวดล้อม และสุขภาพชุมชน, 4(1), มกราคม – เมษายน.
Kemmis & McTaggart (1988). Action research. [ออนไลน์]. https://pongmed.wordpress.com/2013/08/26/par1/ (สืบค้นเมื่อ 12 มีนาคม 2566).
อำพิกา คันทาใจ, เดชา ทำดี, และศิวพร อึ้งวัฒนา. (2564). ผลของการเรียนรู้เชิงประสบการณ์ต่อความรู้ การปฏิบัติการคัดกรองและการให้คำแนะนำในการป้องกันโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ในอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข, 31(1), มกราคม – ธันวาคม.
ศุภิสรา สุวรรณชาติ และธิดารัตน์ นิ่มกระโทก. (2565). ระดับความรู้และความต้องการข้อมูลเรื่องโรคมะเร็งลําไส้ใหญ่และไส้ตรงของประชาชน. วารสารสุขภาพการศึกษาพยาบาล, 28(1), มกราคม – มิถุนายน; 1-14.
WHO, 1998 นิยามขององค์การอนามัยโลก. (2541). ความแตกฉานด้านสุขภาพ. (สวรส.). (สืบค้นเมื่อ 22 เมษายน 2566).
