การพัฒนารูปแบบการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านคำเตย ตำบลคำเตย อำเภอไทยเจริญ จังหวัดยโสธร
คำสำคัญ:
โปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ, พฤติกรรมสุขภาพ, ระดับน้ำตาลในเลือดผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวาน ชนิดที่ 2บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงปฏิบัติการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อพัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพตนเองของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 2) เพื่อศึกษาผลของรูปแบบการดูแลสุขภาพตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 โดยศึกษาการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ความรอบรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวาน และการควบคุมระดับน้ำตาลสะสมในเลือดของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลไม่ได้ที่มีค่า HbA1c ≥7 mg% คัดเลือกแบบเจาะจง จำนวน 50 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย 1) โปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในผู้ป่วยเบาหวาน 2) แบบสัมภาษณ์ด้านข้อมูลทั่วไป ความรอบรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวานและพฤติกรรมสุขภาพ และ 3) แบบบันทึกค่าระดับน้ำตาลสะสมในเลือดก่อนและหลังเข้าร่วมโครงการ มีการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และร้อยละ เปรียบเทียบสถิติความรู้ พฤติกรรม และค่าระดับน้ำตาลในเลือดสะสมก่อนและหลังวิจัยด้วยสถิติ paired t-test
ผลการศึกษาการพัฒนารูปแบบการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านคำเตย ตำบลคำเตย อำเภอไทยเจริญ จังหวัดยโสธร พบว่าหลังจากผู้ป่วยเบาหวานกลุ่มตัวอย่างเข้าร่วมกิจกรรมตามโปรแกรมเป็นระยะเวลา 13 สัปดาห์ โดยมีการทดสอบความรอบรู้ การประเมินพฤติกรรมสุขภาพ และการประเมินระดับน้ำตาลสะสมในเลือด(HbA1c) ก่อนและหลังจากผู้ป่วยเบาหวานกลุ่มตัวอย่างเข้าร่วมกิจกรรมตามโปรแกรมเป็นระยะเวลา 13 สัปดาห์ พบว่ากลุ่มตัวอย่างมีความรอบรู้ด้านสุขภาพเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ(p-value<0.05) โดยกลุ่มตัวอย่างได้รับการให้ความรู้โดยเจ้าหน้าที่ตามโปรแกรม ได้สื่อสารและซักถามประเด็นปัญหาต่าง ๆ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ สนทนากลุ่ม (Focus Group) เกี่ยวกับโรคเบาหวานนัดร่วมกันทำกิจกรรมทุกสัปดาห์ และได้รับการติดตามเยี่ยมบ้านโดยเจ้าหน้าที่และ อสม. รวมทั้งได้รับการสร้างแรงจูงในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ และผลการประเมินพฤติกรรมสุขภาพของกลุ่มตัวอย่าง พบว่ามีค่าเฉลี่ยพฤติกรรมสุขภาพอยู่ในระดับมากทั้ง 3 ด้าน ได้แก่ ด้านการควบคุมอาหาร ด้านการออกกำลังกาย ด้านการรับประทานยา และผลการตรวจระดับน้ำตาลสะสมในเลือด (HbA1C) ลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value<0.05)
References
World Health Organization. World Health Organization annual report 2019 [Internet]. World Health Organization. Regional Office for the Eastern Mediterranean. 2019. Available from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/333249
World Health Organization (WHO). International Diabetes Federation. Vol. 266, The Lancet. 2019:134–7.
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. เบาหวานรู้ว่าเสี่ยง รู้แล้วต้องเปลี่ยน [อินเตอร์เน็ต]. 2566 [สืบค้นเมื่อ 1 ธันวาคม 2567]. เข้าถึงจาก: https://ddc.moph.go.th/brc/news.php?news=38403&deptcode=brc&news_views=2606
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. จำนวนและอัตราผู้ป่วยใน ปี 2559 - 2561 (ความดันโลหิตสูง, เบาหวาน, หลอดเลือดหัวใจ, หลอดเลือดสมอง, COPD) [อินเตอร์เน็ต]. 2562 [สืบค้นเมื่อ 1 มกราคม 2567]. เข้าถึงจาก: http://thaincd.com/2016/mission/documents-detail.php?id=13684&tid=32&gid=1-020
กระทรวงสาธารณสุข. HDC [อินเตอร์เน็ต]. 2567 [สืบค้นเมื่อ 1 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงจาก: https://hdcservice.moph.go.th/hdc/main/index.php
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดยโสธร (HDC). อัตราป่วยรายใหม่ของโรคเบาหวานต่อแสนประชากรในปีงบประมาณ [อินเตอร์เน็ต]. 2567 [สืบค้นเมื่อ 1 พฤศจิกายน 2567]. เข้าถึงจาก: https://yst.hdc.moph.go.th/hdc/reports/report.php?cat_id=b2b59e64c4e6c92d4b1ec16a599d882b&id=eeeab22e386d32e7f5f5ecefebce0001
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดยโสธร. Health Data Center [อินเตอร์เน็ต]. 2567 [สืบค้นเมื่อ 1 ตุลาคม 2567]. เข้าถึงจาก: https://yst.hdc.moph.go.th/hdc/main/index.php
กิตติยา ชูโชติ, นิลวรรณ อยู่ภักดี. ค่าใช้จ่ายในจ่ายในการดูแลผู้ป่วยเบาหวานตามหลักการจัดกลุ่มโรคผู้ป่วยนอกเพื่อการจ่ายเงินที่โรงพยาบาลบางบัวทอง. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข. 2561;12(4):645–56.
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. โปรแกรมสุขศึกษาเพื่อการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพในกลุ่มผู้ป่วยเบาหวาน ความดันโลหิตสูงรายใหม่. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: บริษัท 25 มีเดีย จำกัด; 2563.
Kemmis S, McTaggart R. The action research planner. Victoria: Deakin University Press; 1990.
เทอดศักดิ์ เดชคง. สนทนาสร้างแรงจูงใจเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพสำหรับผู้ป่วย NCDs. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: บริษัท บียอนด์ พับลิสชิ่ง จำกัด; 2560.
วรางคณา บุตรศรี, รัตนา บุญพา, ชาญณรงค์ สิงห์บรรณ. ผลของโปรแกรมการให้ความรู้ต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองและการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยการจัดการและเทคโนโลยีอีสเทิร์น. 2564;18(1):13–25.
มะยุเรีย รุ่งเจริญอารีจิตต์. ผลของโปรแกรมความรอบรู้ด้านสุขภาพสำหรับผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดไม่ได้ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล บ้านแหงใต้ อำเภองาว จังหวัดลำปาง. วารสารสาธารณสุขมูลฐาน (ภาคเหนือ). 2567;34(2):46–53.
สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย. แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน 2566. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: บริษัท ศรีเมืองการพิมพ์ จำกัด; 2566.
