โปรแกรมการบำบัดด้วยดิจิทัลเพื่อส่งเสริมการป้องกันการกลับไปเสพซ้ำของผู้ติดสารเสพติดแอมเฟตามีน: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบและการวิเคราะห์อภิมาน
คำสำคัญ:
โปรแกรมการบำบัดด้วยดิจิทัล, การป้องกันการกลับไปเสพซ้ำ, ผู้ติดสารเสพติดแอมเฟตามีน, การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ, การวิเคราะห์อภิมานบทคัดย่อ
การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบและการวิเคราะห์อภิมาน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา และรายงานผลของโปรแกรมการบำบัดด้วยเทคโนโลยีดิจิทัลในการส่งเสริมการป้องกันการกลับไปเสพซ้ำของผู้ติดสารเสพติดแอมเฟตามีน. โดยการสืบค้นข้อมูลอย่างเป็นระบบระหว่างเดือนสิงหาคม - ตุลาคม 2567 โดยใช้ฐานข้อมูล PubMed, CINAHL และ Cochrane เพื่อค้นหางานวิจัยตามเกณฑ์การคัดเลือก โดยเป็นงานวิจัยที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นภาษาอังกฤษในช่วงปี พ.ศ. 2557 – 2567 การศึกษาครั้งนี้ได้นำ The Preferred Reporting Items for Systematic reviews and Meta-Analyses (PRISMA) มาใช้เพื่อเป็นแนวทางในการค้นหาและรายงานผลการวิจัย โดยมีผู้วิจัยสองคนประเมินคุณภาพของการศึกษาเชิงระเบียบวิธีวิจัยและข้อมูลที่เกี่ยวข้องโดยเป็นอิสระต่อกัน และมีผู้วิจัยคนที่สามเป็นผู้พิจารณากรณีมีความคิดเห็นที่แตกต่าง
งานวิจัยเชิงทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุม จำนวน 7 เรื่อง ได้ถูกนำมาทบทวนอย่างเป็นระบบ ซึ่งมีงานวิจัย 3 เรื่องที่มีคุณสมบัติเหมาะสมสำหรับการวิเคราะห์อภิมานจากกลุ่มตัวอย่าง 271 คน เนื่องจากมีความแตกต่างของงานวิจัยที่นำมาศึกษาสูง ผู้วิจัยจึงทำการวิเคราะห์กลุ่มย่อยโดยใช้โมเดลแบบคงที่พบว่า โปรแกรมการบำบัดด้วยดิจิทัลโดยการใช้เทคโนโลยีเสมือนจริงกระตุ้นให้เกิดความอยากในการใช้ยาเสพติดได้มากกว่ากลุ่มควบคุม (หลักฐานมีคุณภาพต่ำ) แม้ว่าประสิทธิผลของโปรแกรมการบำบัดด้วยดิจิทัลยังไม่สามารถสรุปได้เนื่องจากมีความแตกต่างของงานวิจัยที่นำมาศึกษาสูง มีจำนวนการศึกษาค่อนข้างจำกัดในการวิเคราะห์อภิมาน และหลักฐานมีคุณภาพต่ำ
References
United Nations Office on Drugs and Crime. Global overview: drug demand drug supply. USA; 2023.
สำนักงานป้องกันและปราบปรามยาเสพติดแห่งชาติ. สถานการณ์ปัญหายาเสพติดในพื้นที่ 7 จังหวัดภาคใต้ตอนล่าง ปีงบประมาณ 2561-2564 [อินเทอร์เน็ต]. 2564. Available from: https://www.oncb.go.th/ONCB_OR9/picture/.pdf
สถาบันบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดแห่งชาติบรมราชชนนี. สถิติผู้เข้ารับการบำบัดรักษา. ปทุมธานี: สบยช.; 2567.
ไกรวุฒิ ศรีจันทร์, อัญชลี เจตวรานนท์, รัชณีย์ วรรณขาม, ทิพสุคนธ์ มูลจันที. ปัจจัยที่ส่งผลต่อการกลับไปเสพซ้ำในผู้ติดยาเสพติดชนิดผสมผสาน: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์. 2567;16(3):149-172.
สำเนา นิลบรรพ์, บุญเรือง ศรีเหรัญ, อุษา คงทอง. ความสัมพันธ์เชิงสาเหตุของปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการเสพยาซ้ำของผู้เสพเมทแอมเฟตามีน. Journal of Graduate Studies Valaya Alongkorn Rajabhat University. 2559;10(1):195-209.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม. รายงานสถิติรายปีประเทศไทย 2564 [อินเทอร์เน็ต]. 2564. Available from: http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/pubs/e-book/SYB-2021/index.html
สำนักงบประมาณรัฐสภา. รายงานการวิเคราะห์งบประมาณรายจ่ายประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 แผนงานบูรณาการป้องกัน ปราบปราม และบำบัดรักษาผู้ติดยาเสพติด. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานงบประมาณรัฐสภา; 2565.
รัศมน กัลป์ยาศิริ, ธีรยุทธ รุ่งนิรันดร, บรรณาธิการ. คำแนะนำการดูแลรักษาปัญหาจากการใช้สารเสพติด. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2558.
Smith J, Brown A, Taylor R. The role of AI in addiction treatment. J Behav Health. 2023;12(3):215-223.
Rockefeller Neuroscience Institute. Can zapping the brain help treat addiction? [Internet]. 2023. Available from: https://www.wsj.com
Egger M, Smith GD, Altman DG. Systematic reviews in health care: meta-analysis in context. 2nd ed. London: BMJ; 2001.
The Cochrane Collaboration. Data extraction forms. Available from: https://dplp.cochrane.org/data/extraction-forms. Accessed 2024 Jan 20.
Jadad AR, Moore RA, Carroll D, Jenkinson C, Reynolds DJM, Gavaghan DJ, McQuay HJ. Assessing the quality of reports of randomized clinical trials: Is blinding necessary? Controlled Clin Trials. 1996;17(1):1-12. doi:10.1016/0197-2456(95)00134-4.
Higgins JPT, Green S. Cochrane handbook for systematic reviews of interventions. West Sussex: John Wiley & Sons; 2008.
Lin Q, Li D, Hu C, Shen Z, Wang Y. Altered EEG microstates dynamics during cue-induced methamphetamine craving in virtual reality environments. Front Psychiatry. 2022;13:891719. doi:10.3389/fpsyt.2022.891719.
Takano A, Miyamoto Y, Shinozaki T, Matsumoto T, Kawakami N. Effects of a web-based relapse prevention program on abstinence: Secondary subgroup analysis of a pilot randomized controlled trial. Neuropsychopharmacol Rep. 2022;42(3):362-367. doi:10.1002/npr2.12272.
Tsai MC, Chung CR, Chen CC, Chen JY, Yeh SC, Lin CH, Chen YJ, Tsai MC, Wang YL, Lin CJ, Wu EHK. An intelligent virtual-reality system with multi-model sensing for cue-elicited craving in patients with methamphetamine use disorder. IEEE Trans Biomed Eng. 2021;68(7):2270-2280. doi:10.1109/TBME.2021.3058805.
Wang YG, Shen ZH, Wu XC. Detection of patients with methamphetamine dependence with cue-elicited heart rate variability in a virtual social environment. Psychiatry Res. 2018;270:382-388. doi:10.1016/j.psychres.2018.10.009.
Wang YG, Liu MH, Shen ZH. A virtual reality counterconditioning procedure to reduce methamphetamine cue-induced craving. J Psychiatr Res. 2019;116:88-94. doi:10.1016/j.jpsychires.2019.06.007.
Zhang L, Li N, Li Y, Zhang T, Li D, Liu Y, Liu X, Hao W. Preliminary efficacy of a digital therapeutics smartphone application for methamphetamine use disorder: An experimental study. Front Psychiatry. 2022;13:1027695. doi:10.3389/fpsyt.2022.1027695.
Zhu Y, Jiang H, Su H, Zhong N, Li R, Li X, Chen T, Tan H, Du J, Xu D, Yan H, Xu D, Zhao M. A newly designed mobile-based computerized cognitive addiction therapy app for the improvement of cognition impairments and risk decision making in methamphetamine use disorder: Randomized controlled trial. JMIR mHealth uHealth. 2018;6(6):e10292. doi:10.2196/10292.
Marlatt GA, Donovan DM. Relapse prevention: Maintenance strategies in the treatment of addictive behaviors. New York: Guilford Press; 2005.
Hendianti GN, Uthis P. Factors related to methamphetamine relapse risk among clients in the substance rehabilitation center of National Narcotics Board in West Java, Indonesia. J Health Res. 2018;32(4):279-287. doi:10.1108/JHR-05-2018-035.
