การพัฒนารูปแบบการใช้โปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวาน และโรคความดันโลหิตสูง ประชาชน อายุ 35 ปีขึ้นไป ศูนย์แพทย์วัดหนองแวงพระอารามหลวง กลุ่มงานเวชกรรมสังคม โรงพยาบาลขอนแก่น
คำสำคัญ:
ปรับเปลี่ยนพฤติกรรม, กลุ่มเสี่ยง 35 ปีขึ้นไป, โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทปัญหา พัฒนาและใช้รูปแบบปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง ประชาชน อายุ 35 ปีขึ้นไป ทำการศึกษาดำเนินการวิจัย 13 เดือน ระหว่างเดือนเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2565 - มีนาคม พ.ศ.2566 กลุ่มตัวอย่างเชิงคุณภาพคือภาคีเครือข่ายสุขภาพ 45 คน เชิงปริมาณคือกลุ่มเสี่ยงประชาชน อายุ 35 ปีขึ้นไป จำนวน 386 คน เครื่องมือ ได้แก่ แบบสัมภาษณ์เชิงลึกในการสนทนากลุ่ม โปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรม แบบเก็บข้อมูลทั่วไป แบบทดสอบความรู้ทางสุขภาพ แบบประเมินพฤติกรรม และ แบบประเมินความพึงพอใจ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ใช้สถิติ จำนวน ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ paired t-test
ผลการศึกษาพบว่า การพัฒนารูปแบบการใช้โปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพกลุ่มเสี่ยงเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงในประชาชน อายุ 35 ปีขึ้นไป ประกอบด้วย 8 รูปแบบ ดังนี้ 1) วางระบบการคัดกรองที่ชัดเจน 2) พัฒนาแบบฟอร์มการเก็บรวบรมข้อมูลผ่าน google form 3) ทำงานเป็นทีมประสานงานและติดต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 4) การประชาสัมพันธ์โครงการ 5) พัฒนาศักยภาพ อสม. 6) การใช้นวัตกรรม 7) การวิเคราะห์รวบรวมข้อมูลอย่างเป็นระบบด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ 8) การจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ผลลัพธ์ของการใช้รูปแบบพบว่า ความรอบรู้ทางสุขภาพ พฤติกรรมการป้องกันโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง และความพึงพอใจ เพิ่มขึ้น ภายหลังการพัฒนาอย่างมีนัยสําคัญทางสถิติ p <.05, t = 6.42, 7.80, 10.16 ตามลำดับ
References
World Health Organization. Diabetes. [Internet].2022. [cited 2022 October 25]. Available from: https://www.who.int/news-room/facts-in-pictures/detail/diabetes.
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือคลินิก NCD คุณภาพ. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงสาธารณสุข; 2557.
กลุ่มพัฒนาระบบสาธารณสุข สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. รูปแบบการบริการป้องกันควบคุมโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง สนับสนุนการดำเนินงาน Clinic NCD Plus. กทม: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย; 2560.
สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย, สมาคมโรคต่อมไร้ท่อแห่งประเทศไทย, สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ. แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน พ.ศ. 2551. กรุงเทพมหานคร: บริษัทรุ่งศิลป์การพิมพ์ (1977) จำกัด; 2551.
โรงพยาบาลศิริราช. ความรู้โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง [Internet]. [cited 2024 May 23]. Available from: https://www.siphhospital.com/th/news/article/share/472
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการส่งเสริมสุขภาพ 3 อ 2 ส. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงสาธารณสุข; 2558.
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือสุขภาพ 3 อ 2 ส: หลักการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อสุขภาพที่ดี. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์กรมอนามัย; 2560.
กระทรวงสาธารณสุข กรมควบคุมโรค สำนักโรคไม่ติดต่อ. คู่มือประเมินการดำเนินงานคลินิก NCD คุณภาพปีงบประมาณ 2565.
กองโรคไม่ติดต่อ/สำนักสื่อสารความเสี่ยง กรมควบคุมโรค. รายงานสถานการณ์โรค NCDs เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และปัจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวข้อง. 2562. [เข้าถึงเมื่อ 7 พฤษภาคม2563]. เข้าถึงได้จากhttps://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1035820201005073556.pdf
แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน พ.ศ.2560.2560.[เข้าถึงเมื่อ 31 มีนาคม 2560]. เข้าถึงได้จาก:https:// https://w2.med.cmu.ac.th/nd/files/2019/11/Dm60.pdf
กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. แผนงาน/โครงการและตัวชี้วัดกระทรวงสาธารณสุข ประจำปีงบประมาณ 2564. 2564. .[เข้าถึงเมื่อ 25 พฤศจิกายน 2564]. เข้าถึงได้จาก: https://spd.moph.go.th/wp-content/uploads/2023/05/Ebook-Y2565-V6.pdf
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น. ข้อมูลเพื่อตอบสนอง Service plan สาขาโรคไม่ติดต่อ (NCD DM,HT,CVD) [อินเตอร์เน็ต]2022. 2 ตุลาคม 2565 [เข้าถึงเมื่อ 2 ตุลาคม 2565]. สืบค้นจากhttps://kkn.hdc.moph.go.th/hdc/reports/report.php.
Health Data Center สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดขอนแก่น. เข้าถึงได้จาก:https://kkn.hdc.moph.go.th/hdc/main/index.php
ศูนย์แพทย์วัดหนองแวงพระอารามหลวง กลุ่มงานเวชกรรมสังคม โรงพยาบาลขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น. รายงานผู้ป่วยเบาหวานจากฐานข้อมูลสุขภาพ HDC. โรงพยาบาลขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น 2566.
ธนาวัฒน์ เสนะบุตร และคณะ. ผลของการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพผู้ป่วยเบาหวาน ตามแนวทางการเรียนรู้วิถีใหม่โปรแกรม NCD-X ตำบลวัดธาตุ อำเภอเมืองหนองคาย จังหวัดหนองคาย. วารสารวิชาการสาธารณสุข. 2564; 30(4): 123-135.
มยุรี กุโรรัตน์. รูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพผู้ป่วยเบาหวานและความดันโลหิตสูงแบบมีส่วนร่วม ตำบลบ้านหนองหิน อำเภอหนองกุงศรี จังหวัดกาฬสินธุ์. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน. 2566; 8(1): 294-302.
สุตาภัทร ประดับแก้ว. การพัฒนารูปแบบการใช้โปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อป้องกันโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงของบุคลากรกลุ่มเสี่ยงในสถานศึกษา. [วิทยานพนธ์] คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2561.
ดวงดาว ศรียากูล และคณะ. ประสิทธิผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตต่อการป้องกันโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ในประชากรไทยกลุ่มเสี่ยง. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข 2567; 18(1): 72-92.
บัญชา พร้อมดิษฐ์. รูปแบบการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพในกลุ่มเสี่ยงโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง จังหวัดจันทบุรี. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลวัดธาตุ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดหนองคาย, 2566.
โสภา ไชยแก้ว. การเสริมสร้างแรงจูงใจในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในผู้ป่วยเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ตำบลบ้านท่าข้าม อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน. 2566; 5(3): 78-83.