ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้เพื่อพัฒนาพฤติกรรมป้องกันโรคหลอดเลือดสมองของผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง ตำบลหลวงเหนือ อำเภองาว จังหวัดลำปาง
คำสำคัญ:
โรคหลอดเลือดสมอง, ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, โปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง ตำบลหลวงเหนือ อำเภองาว จังหวัดลำปาง กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงจำนวน 60 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมกลุ่มละ 30 คน โดยใช้วิธีสุ่มอย่างง่าย โปรแกรมพัฒนาขึ้นตามแนวคิดความรอบรู้ด้านสุขภาพและดำเนินกิจกรรมเป็นเวลา 12 สัปดาห์ เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลประกอบด้วยแบบสอบถามวัดความรู้ การรับรู้ และพฤติกรรมป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนาและ Independent t-test
ผลการวิจัยพบว่า ก่อนการทดลอง ทั้งสองกลุ่มมีคะแนนความรู้อยู่ในระดับปานกลาง (กลุ่มทดลอง M = 8.73, กลุ่มควบคุม M = 8.83) หลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีคะแนนความรู้เพิ่มขึ้นเป็นระดับสูง (M = 12.00) อย่างมีนัยสำคัญ (p < 0.001) ในขณะที่กลุ่มควบคุมยังคงอยู่ในระดับปานกลาง (M = 9.07) การรับรู้โอกาสเสี่ยงและความรุนแรงของโรคในกลุ่มทดลอง (M = 4.38, 4.19) สูงกว่ากลุ่มควบคุม (M = 3.70, 3.79) อย่างมีนัยสำคัญ (p < 0.001) พฤติกรรมสุขภาพของกลุ่มทดลองดีขึ้นในทุกด้าน โดยเฉพาะการรับประทานยา (M = 5.00) เทียบกับกลุ่มควบคุม (M = 4.98) ด้านผลลัพธ์ทางคลินิก กลุ่มทดลองมีความดันโลหิตซิสโตลิกลดลงมากกว่า (จาก 150.07 เป็น 131.37 mmHg) เมื่อเทียบกับกลุ่มควบคุม (จาก 154.17 เป็น 138.07 mmHg) อย่างมีนัยสำคัญ (p < 0.001)
References
World Health Organization. Stroke: Key facts [Internet]. Geneva: WHO; 2022 [cited 2025 Feb 17]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/stroke
American Heart Association. Stroke Risk Factors [Internet]. Dallas (TX): American Stroke Association; 2023 [cited 2025 Feb 17]. Available from: https://www.stroke.org/en/about-stroke/stroke-risk-factors
Nutbeam D. The evolving concept of health literacy. Soc Sci Med. 2008;67(12):2072-8.
Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Crotty K. Health literacy interventions and outcomes: an updated systematic review. Evid Rep Technol Assess. 2011;(199):1-941.
Virani SS, Alonso A, Aparicio HJ, Benjamin EJ, Bittencourt MS, Callaway CW, et al. Heart disease and stroke statistics—2021 update: a report from the American Heart Association. Circulation. 2021;143(8):e254-e743.
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. แนวทางการดำเนินงานป้องกันควบคุมโรคและภัยสุขภาพ สำหรับพื้นที่ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2564 [เข้าถึงเมื่อ 17 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://ddc.moph.go.th/uploads/publish/1069820211201024043.pdf
Chung BPH, Helmy TAF, Min JH, Boudville IC, Lim SM, Tan NC, et al. Health literacy in stroke: A scoping review. Int J Nurs Stud. 2021;124:104093.
MacKay-Lyons M, Billinger SA, Eng JJ, Dromerick A, Giacomantonio N, Hafer-Macko C, et al. Focused update on aerobic exercise in stroke rehabilitation: An updated systematic review and meta-analysis. Stroke. 2020;51(11):3397-407.
Young ME, Lutz BJ, Creasy KR, Cox KJ, Martz C. A comprehensive assessment of family caregivers of stroke survivors during inpatient rehabilitation. Disabil Rehabil. 2021;43(7):958-67.
Fisher EB, Boothroyd RI, Elstad EA, Hays L, Henes A, Johnson S, et al. Peer support of complex health behaviors in prevention and disease management with special reference to diabetes: systematic reviews. Clin Diabetes Endocrinol. 2017;3:4.
Bandura A. Social foundations of thought and action: a social cognitive theory. Englewood Cliffs (NJ): Prentice-Hall; 1986.
Rosenstock IM, Strecher VJ, Becker MH. Social learning theory and the health belief model. Health Educ Q. 1988;15(2):175-83.
Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, Casey DE Jr, Collins KJ, Dennison Himmelfarb C, et al. 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA guideline for the prevention, detection, evaluation, and management of high blood pressure in adults. J Am Coll Cardiol. 2018;71(19):e127-e248.
Mills KT, Bundy JD, Kelly TN, Reed JE, Kearney PM, Reynolds K, et al. Global disparities of hypertension prevalence and control: a systematic analysis of population-based studies from 90 countries. Circulation. 2016;134(6):441-50.
