ปัจจัยที่สัมพันธ์กับการเกิดเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนในผู้ป่วยที่ได้รับการรักษา ในหอผู้ป่วยสามัญ แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา

บทคัดย่อ

     การศึกษานี้เป็นการศึกษาแบบย้อนหลังแบบไม่จับคู่ (Retrospective unmatched case-control) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนของผู้ป่วยใน แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา โดยศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนของผู้ป่วยในหอผู้ป่วยสามัญ แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมาตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2562 – 31 ธันวาคม พ.ศ. 2564 โดยรวบรวมผู้ป่วย ที่มีอายุมากกว่าหรือเท่ากับ 18 ปี ที่เข้ารับการรักษาในหอผู้ป่วยสามัญแผนกอายุรกรรมที่มีภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนหลังจากนอนโรงพยาบาลมาแล้วมากกว่าหรือเท่ากับ 72 ชั่วโมง แบ่งเป็นกลุ่มที่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบน และกลุ่มที่ไม่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบน กลุ่มละ 190 คน และนำมาวิเคราะห์ด้วยโปรแกรม STATA version 10

     ผลการศึกษา : กลุ่มที่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนและกลุ่มที่ไม่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบน มีลักษณะทั่วไปแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในเรื่องเพศ และกลุ่มอายุ โดยกลุ่มที่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนและกลุ่มที่ไม่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบน เป็นเพศชายร้อยละ 64.7 และร้อยละ 51.1 (p-value=0.009) อายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไปร้อยละ 61.6 และร้อยละ 48.4 (p-value=0.013) และเป็นผู้ป่วยที่นอนโรงพยาบาลน้อยกว่า 14 วัน และตั้งแต่ 14 วันขึ้นไปในสัดส่วนที่เท่ากัน เมื่อพิจารณาโรคประจำตัวพบว่าทั้ง 2 กลุ่มมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยกลุ่มที่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนและกลุ่มที่ไม่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบน มีโรคเบาหวานร้อยละ 37.9 และร้อยละ 19.5 (p-value <0.001) โรคความดันโลหิตสูงร้อยละ 45.8 และร้อยละ 33.7 (p-value=0.021) โรคไตวายเรื้อรัง ร้อยละ 22.1 และร้อยละ 12.6 (p-value=0.021) โรคตับแข็งร้อยละ 10.0 และร้อยละ 4.2 ในส่วนของการใช้ยา พบว่ามีเพียงปัจจัยเรื่องการใช้การต้านการแข็งตัวของเลือดชนิดรับประทาน (Oral anticoagulant : OAC) ที่มีความแตกต่างของทั้ง 2 กลุ่มอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยกลุ่มที่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนและกลุ่มที่ไม่มีเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบน มีจำนวนร้อยละ 2.1 และร้อยละ 9.0 ตามลำดับ เมื่อนำตัวแปรที่สนใจทั้งหมดมาวิเคราะห์การถดถอยลอจิสติกเชิงพหุ (Multivariable logistic regression) พบว่าตัวแปรที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ผู้ป่วยที่ใช้เครื่องช่วยหายใจมากกว่า 48 ชั่วโมง (Adjusted OR 2.03; 95% CI 1.18,3.50, p-value=0.011) ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด (Adjusted OR 2.17; 95% CI 1.21,3.89, p-value=0.009) และภาวะไตวายเฉียบพลันและเรื้อรัง (Adjusted OR 5.29; 95% CI 3.12,8.95,
p-value < 0.001) แต่ตัวแปรอื่นๆพบว่าไม่มีความสัมพันธ์กับภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ และพบว่าการเคยมีประวัติเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนมาก่อนที่ความสัมพันธ์กับภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบนค่อนข้างสูง แต่ความสัมพันธ์ดังกล่าวไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ (Adjusted OR 9.20; 95% CI 0.95,89.28, p-value = 0.056)