ประสิทธิผลของโปรแกรมการดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะท้ายแบบประคับประคองต่อคุณภาพชีวิตและผลลัพธ์ การดูแลที่บ้าน โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสว่างแดนดิน
คำสำคัญ:
การดูแลแบบประคับประคอง, ป่วยมะเร็งระยะท้าย, การดูแลที่บ้าน, คุณภาพชีวิต, โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสว่างแดนดินบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบกึ่งทดลอง (Quasi-Experimental Research) แบบกลุ่มเดียววัดก่อนและหลัง (One-group Pretest–Posttest Design) โดยพัฒนาและนำโปรแกรมการดูแลผู้ป่วยมะเร็งระยะท้ายแบบประคับประคองที่บ้านมาใช้ เพื่อเสริมสร้างการดูแลอย่างมีระบบ มีการมีส่วนร่วมของครอบครัว อาสาสมัคร และเครือข่าย รพ.สต. ในชุมชน ผลการศึกษามุ่งเปรียบเทียบคุณภาพชีวิตและผลลัพธ์การดูแลของผู้ป่วยก่อนและหลังการได้รับโปรแกรม เพื่อให้การดูแลผู้ป่วยระยะท้ายที่บ้านมีมาตรฐาน ครอบคลุม และมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น
ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างผู้ป่วยมะเร็งระยะท้ายที่เข้าร่วมโปรแกรมการดูแลแบบประคับประคองที่บ้าน โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสว่างแดนดิน จำนวน 50 ราย ส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุ (อายุมากกว่า 60 ปี ร้อยละ 54) เพศชายและหญิงใกล้เคียงกัน (ร้อยละ 50) ส่วนใหญ่มีรายได้น้อยกว่า 10,000 บาทต่อเดือน และมีคู่สมรสเป็นผู้ดูแลหลัก (ร้อยละ 66) สะท้อนให้เห็นว่าครอบครัวยังคงเป็นกำลังหลักในการดูแลผู้ป่วยในบริบทชุมชนชนบท หลังการได้รับโปรแกรมการดูแลแบบประคับประคองที่บ้าน ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตโดยรวมดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) โดยเฉพาะในด้านสมรรถนะการดำเนินชีวิต การบรรเทาอาการทางกาย เช่น อาการปวด เบื่ออาหาร นอนไม่หลับ และท้องผูก รวมถึงด้านอารมณ์ เช่น ความกังวลและความหงุดหงิดลดลงอย่างชัดเจน นอกจากนี้ ผลลัพธ์ด้านความพึงพอใจของผู้ป่วยและครอบครัวต่อการดูแลอยู่ในระดับสูง โดยเฉพาะในด้านความเอาใจใส่ ความเข้าใจต่อความต้องการของผู้ป่วย การสื่อสารที่ดี และความเชี่ยวชาญของเจ้าหน้าที่ (ค่าเฉลี่ย 4.0–5.0 คะแนน) ทั้งนี้ ความพึงพอใจต่อการดูแลโดยรวมอยู่ในระดับ “ดีมาก” (ค่าเฉลี่ย 9.23 จาก 10 คะแนน)
เอกสารอ้างอิง
กรมการแพทย์. (2561). แนวทางการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง (Palliative Care) ในประเทศไทย. กรุงเทพมหานคร: สำนักการแพทย์ทางเลือก กรมการแพทย์.
World Health Organization. (2020). WHO guideline: Integrated care for older people (ICOPE) in community and primary care settings. Geneva: World Health Organization.
ศูนย์ดูแลผู้ป่วยประคับประคอง (Palliative Care Center) และหอผู้ป่วยเฉพาะทาง (2566). การจัดระบบการส่งต่อข้อมูลและการติดตามดูแลต่อเนื่อง. โรงพยาบาลสมเด็จพระยุพราชสว่างแดนดิน.
กรมอนามัย. (2564). แนวทางการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง (Long Term Care: LTC) (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร: สำนักงานส่งเสริมระบบสุขภาพผู้สูงอายุ.
สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.). (2563). การพัฒนาระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิและการเยี่ยมบ้านผู้ป่วยติดบ้านติดเตียง. กรุงเทพฯ: สวรส.
ศูนย์การุณรักษ์. (2562). แนวทางการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคองระยะท้าย (Palliative Care) สำหรับบุคลากรสาธารณสุข.
Donabedian, A. (1988). The quality of care: How can it be assessed? JAMA, 260(12), 1743–1748. https://doi.org/10.1001/jama.1988.03410120089033
Juran, J. M., & Godfrey, A. B. (1999). Juran's Quality Handbook (5th ed.). New York: McGraw-Hill.
