ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองและระดับความดันโลหิตของผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ที่มารับบริการที่คลินิกความดันโลหิตสูง โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหัวป่า อำเภอพรหมบุรี จังหวัดสิงห์บุรี

บทคัดย่อ

     การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi-Experimental Research) แบบ Two-Group Pretest-Posttest Design มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและศึกษาผลของโปรแกรมต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองในผู้ป่วยที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ ทำการศึกษาระหว่างเดือนตุลาคม 2567-กันยายน 2568 รวม 12 เดือน กลุ่มตัวอย่างเชิงคุณภาพในขั้นตอนพัฒนาโปรแกรม ประกอบด้วย ตัวแทนผู้ป่วย บุคลากรสาธารณสุข และผู้เชี่ยวชาญ รวม 45 คน กลุ่มตัวอย่างเชิงปริมาณในขั้นตอนประเมินผลโปรแกรม ได้แก่ ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ จำนวน 64 ราย เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย โปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป แบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพ แบบประเมินพฤติกรรม แบบบันทึกข้อมูลทางคลินิก และแบบประเมินความพึงพอใจ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมาน (Paired t-test, Independent t-test, χ²test) ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา

     ผลการศึกษาพบว่า โปรแกรมที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วย 8 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ การเสริมสร้างความรู้เกี่ยวกับโรคความดันโลหิตสูง การพัฒนาทักษะการเข้าถึงข้อมูลสุขภาพ การเสริมสร้างความเข้าใจและทักษะการประเมินข้อมูลสุขภาพ การส่งเสริมทักษะการสื่อสารด้านสุขภาพ การพัฒนาพฤติกรรมการดูแลตนเองด้านโภชนาการ การส่งเสริมพฤติกรรมการออกกำลังกาย การพัฒนาทักษะการจัดการความเครียด และการเสริมสร้างพฤติกรรมการปฏิบัติตามคำแนะนำทางการแพทย์ หลังการใช้โปรแกรม พบว่า ความรอบรู้ด้านสุขภาพเพิ่มขึ้นจากเป็น 165.87±16.43 คะแนน พฤติกรรมการดูแลตนเองเพิ่มขึ้น เป็น 119.4±12.8 คะแนน ความรู้เกี่ยวกับโรคเพิ่มขึ้นเป็น 17.8±2.1 คะแนน ค่าความดันโลหิตบีบตัวลดลงเป็น 138.2±8.9 mmHg ค่าความดันโลหิตคลายตัวลดลง เป็น 83.4±6.2 mmHg และอัตราการควบคุมความดันโลหิตได้เพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 71.9 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (t = 11.45, 9.82, 10.34, 8.67, 7.43, χ² = 24.38 ตามลำดับ)