ผลของโปรแกรมสร้างความรอบรู้ทางสุขภาพจิตด้วยจิตวิทยาเชิงบวกต่อภาวะสุขภาพจิตดี ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านตำบลท่าทอง อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ทางสุขภาพจิต, จิตวิทยาเชิงบวก, ภาวะสุขภาพจิตดี, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านบทคัดย่อ
การศึกษาวิจัยกึ่งทดลองแบบสองกลุ่มวัดก่อนหลัง วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมสร้างความรอบรู้ทางสุขภาพจิตด้วยจิตวิทยาเชิงบวกต่อภาวะสุขภาพจิตดีของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ตำบลท่าทอง อำเภอเมือง จังหวัดพิษณุโลก กลุ่มตัวอย่างคือ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านที่มีคุณสมบัติ ตรงตามเกณฑ์ที่กำหนด จำนวน 70 คน แบ่งเป็นกลุ่มควบคุมและกลุ่มทดลอง กลุ่มละ 35 คน โดยกลุ่มควบคุมสามารถดำเนินชีวิตตามปกติ กลุ่มทดลองจะเข้าร่วมโปรแกรมฯจำนวน 6 ครั้ง ๆ ละ 180 นาที มีกิจกรรมการเรียนรู้ 5 ขั้น ได้แก่ 1) การสร้างอารมณ์ด้านบวก 2) การสร้างความผูกพัน 3) การสร้างความสัมพันธ์ 4) การเรียนรู้เพื่ออยู่อย่างมีความหมาย และ 5) การภาคภูมิใจในความสำเร็จ เก็บข้อมูลโดยใช้แบบประเมินภาวะสุขภาพจิตดี มีค่าดัชนีความสอดล้อง (IOC) เท่ากับ 0.67-1.00 มีค่าความเชื่อมั่นสัมประสิทธิ์แอลฟาของ ครอนบาค เท่ากับ 0.86 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนาและสถิติเปรียบเทียบค่าที
ผลการวิจัย พบว่า 1) คะแนนเฉลี่ยภาวะสุขภาพจิตดีรายด้านของกลุ่มทดลองหลังเข้าร่วมโปรแกรมฯ สูงกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมฯ ได้แก่ ความพึงพอใจในชีวิต (p-value < 0.001) การยอมรับตนเอง (p-value = 0.036) การมองโลกในแง่ดี (p-value < 0.001) การเติบโตส่วนบุคคล (p-value < 0.001) และความหยืดหยุ่นทางจิตใจ (p-value < 0.001) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และ 2) กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยภาวะสุขภาพจิตดี รายด้านหลังเข้าร่วมโปรแกรมฯ สูงกว่ากลุ่มควบคุม ได้แก่ ความพึงพอใจในชีวิต (p-value < 0.001) การยอมรับตนเอง (p-value = 0.020) การมองโลกในแง่ดี (p-value = 0.037) การเติบโตส่วนบุคคล (p-value < 0.001) และความหยืดหยุ่นทางจิตใจ (p-value < 0.001) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 จึงควรขยายผลนำไปพัฒนาสุขภาพจิตดีของ อสม. ให้ครอบคลุมพื้นที่ต่อไป
เอกสารอ้างอิง
กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2564). แนวทางการดำเนินงานสุขภาพภาคประชาชน ปีงบประมาณ 2564. กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข.
กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข. (2563). เปลี่ยนร้ายกลายเป็นดี RQ พลังสุขภาพจิต. บริษัท บียอนด์พับลิสชิ่ง จำกัด.
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. (2565). แนวทางการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ. กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข.
เกสร มุ้ยจีน. (2559). การสร้างความสุขด้วยจิตวิทยาเชิงบวก. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 24(4), 673-681.
ขวัญเมือง แก้วดำเกิง. (2564). เครื่องมือประเมิน Health literacy. วารสารสมาคมวิชาชีพสุขศึกษา, 36(2), 7-18.
จีระพรรณ จิตณรงค์, เพ็ญศรี โชตึก, และกนกภรณ์ เกษน้อย. (2565). การปฏิบัติหน้าที่ในการสร้างชุมชนสุขภาพจิตดีของ อสม. สัมภาษณ์เมื่อวันที่ 9 กันยายน 2565.
ประภาศรี ปัญญาวชิรชัย และสมหมาย วงษ์กวน. (2566). ผลของโปรแกรมเสริมสร้างความเข้มแข็งทางใจของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ, 16(2), 272-286.
ปราโมทย์ ถ่างกระโทก, ณัฐชยา พลาชีวะ, วินัย ไตรนาทถวัลย์, และปริศนา บุญประดิษฐ. (2563). ความรอบรู้ด้านสุขภาพจิต: แนวคิดและการประยุกต์ใช้สำหรับการป้องกันปัญหาสุขภาพจิตในผู้สูงอายุ. เชียงใหม่เวชสาร, 59(3), 72-163.
ภูดิท เตชาติวัฒน์ และนิทรา กิจธีระวุฒิวงษ์. (2557). การประเมินผลการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านที่ปฏิบัติงานในเครือข่ายบริการสุขภาพ อำเภอพรหมพิรามจังหวัดพิษณุโลก. วารสารพยาบาลสาธารณสุข, 28(1), 16-28.
วัชรินทร์ เสาะเห็ม และพรรณี บัญชรหัตถกิจ. (2563). ผลของโปรแกรมส่งเสริมสุขภาพจิตด้วยแนวคิดจิตวิทยาเชิงบวกต่อความสุขและคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในชุมชน. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 13(2), 51-61.
ศุทรา เอื้ออภิสิทธิ์วงศ์, ดุษฎี จึงศิรกุลวิทย์, และพันธุ์นภา กิตติรัตนไพบูลย์. (2560). การส่งเสริมสุขภาพจิต: แนวคิด หลักการและแนวทางปฏิบัติ. หจก. วนิดาการพิมพ์.
สุกัญญา แก่นงูเหลือม. (2563). อิทธิพลของปัจจัยปกป้องที่มีต่อภาวะสุขภาพจิตของผู้สูงอายุในชุมชน. [วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต]. บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยบูรพา.
สุนันทินี ศรีประจันทร์. (2562). ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพที่พึงประสงค์ของบุคลากรศูนย์อนามัยที่ 7 ขอนแก่น. สืบค้นเมื่อวันที่ 15 กันยายน 2565. สืบค้นจาก http://203.157.71.148 › Res › ResFile
อธิชนันท์ บุญธรรม. (2558). แนวทางส่งเสริมการปฏิบัติงานตามบทบาทหน้าที่ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อำเภอชาติตระการ จังหวัดพิษณุโลก. รายงานสืบเนื่องจากการประชุมวิชาการระดับชาติ สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร ครั้งที่ 2 (367-378) กำแพงเพชร: มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร.
Baker, D. W. (2006). The meaning and measure of health literacy. Journal of General Internal Medicine, 21(8), 878–883. https://doi.org/10.1111/j.1525-1497.2006.00540.x
Best, J. W., & Kahn, J. V. (1989). Research in Education (6th Edition). Engle Woods Cliffs, Prentice-Hall.
Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., & Layton, J. B. (2010). Social relationships and mortality risk: A meta-analytic review. PLoS Medicine, 7(7), e1000316. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000316
Jahoda, M. (1958). Current Concepts of Positive Mental Health. Basic Books.
Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (1989). Cooperation and Competition: Theory and Research. Interaction Book Company.
Karademas, E. C. (2006). "Self-efficacy, social support and well-being: The mediating role of optimism." Personality and Individual Differences, 40(6), 1281-1290. https://doi.org/10.1016/j.paid.2005.10.019
Kolb, D. A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. Prentice-Hall.
Nobre, J., Calha, A., Luis, H., Oliveira, A. P., Monteiro, F., Ferré-Grau, C., & Sequeira, C. (2022). Mental health literacy and positive mental health in adolescents: A correlational study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(13), 8165. https://doi.org/10.3390/ijerph19138165
Paasche-Orlow, M. K., & Wolf, M. S. (2007). The causal pathways linking health literacy to health outcomes. American Journal of Health Behavior, 31(Suppl 1), S19–S26. https://doi.org/10.5555/ajhb.2007.31.supp.S19
Rutter, M. (1985). Resilience in the face of adversity. Protective factors and resistance to psychiatric disorder. The British Journal of Psychiatry, 147, 598–611. https://doi.org/10.1192/bjp.147.6.598
Seligman, M. E. P. (2019). Positive Psychology: A Personal History. Annual Review of Clinical Psychology, 15, 1–23. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-050718-095653
Steger, M. F. (2012). Making meaning in life. Psychological Inquiry, 23(4), 381-385. https://doi.org/10.1080/1047840X.2012.720832.
Vygotsky, L. S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Harvard University Press.
Wallerstein, N., & Bernstein, E. (1988). Empowerment education: Freire's ideas adapted to health education. Health Education Quarterly, 15(4), 379–394. https://doi.org/10.1177/109019818801500402
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พุทธชินราช
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
