การศึกษาย้อนหลังความชุกและปัจจัยการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง ในผู้มีภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว
คำสำคัญ:
โรคหลอดเลือดสมอง, ภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว, การศึกษาย้อนหลังบทคัดย่อ
การวิจัยศึกษาย้อนหลังครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือดสมองในผู้ที่มีภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว ณ โรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยา เก็บรวบรวมข้อมูลจากเวชระเบียนผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่ามีภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว ระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2560 ถึง 31 ธันวาคม 2565 และเกิดโรคหลอดเลือดสมองภายหลัง เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย 1) แบบบันทึกข้อมูลส่วนบุคคล 2) แบบประเมินประวัติโรคร่วม และ 3) แบบประเมินความเสี่ยง ABCD2 Score วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน มัธยฐาน ค่าสูงสุด และต่ำสุด
ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่อายุมากกว่า 60 ปี (ร้อยละ 74.28) มีโรคประจำตัว เช่น ความดันโลหิตสูง (67.8%) เบาหวาน (45.2%) ไขมันในเลือดผิดปกติ (39.6%) และหัวใจห้องบนสั่นพลิ้ว (3.5%) รวมถึงพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ (26.2%) และการดื่มแอลกอฮอล์ (22.4%) ค่าคะแนนเฉลี่ยของความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดสมองเท่ากับ 6 (S.D. = 1.53) โดยมีผู้ที่อยู่ในระดับความเสี่ยงสูงคิดเป็นร้อยละ 44.55 (95% CI: 41.9–46.2) อุบัติการณ์การเกิดโรคหลอดเลือดสมองเพิ่มขึ้นต่อเนื่องจากปี พ.ศ.2561 ถึง 2565 (7.56%, 8.90%, 10.63%, 11.83% และ 12.86% ตามลำดับ)
การวิจัยชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของการเฝ้าระวังและป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในกลุ่มผู้มีภาวะสมอง ขาดเลือดชั่วคราว ตลอดจนการศึกษาปัจจัยเสี่ยงอื่นที่เกี่ยวข้องเพื่อการป้องกันอย่างมีประสิทธิภาพในอนาคต
เอกสารอ้างอิง
กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2561). สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2561 [Public Health Statistics A.D. 2018]. กองยุทธศาสตร์และแผนงาน. สืบค้นจาก https://spd.moph.go.th/public-health-statistics/
กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. (2566). สถิติผู้มีภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว [เอกสารอัดสำเนา].
จุก สุวรรณโณ และจอม สุวรรณโณ. (2560). การเปรียบเทียบระดับความเสี่ยงจำนวนและชนิดปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองขาดเลือดชั่วคราวในเพศหญิงและชาย. รามาธิบดีพยาบาลสาร, 23(2), 160-177.
นงพิมล นิมิตอานันท์, ศศิธร รุจนเวช, และจุฑารัตน์ ผู้พิทักษ์กุล. (2562). รูปแบบการสื่อสารความเสี่ยงทางสุขภาพโรคหลอดเลือดสมองตามมิติวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ไทยทรงดำ: กรณีศึกษาชุมชนหนึ่งในจังหวัดนครปฐม. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 27(2), 80–92.
วิราวรรณ จันทมูล, อาภรณ์ ดีนาน และกนกนุช ชื่นเลิศสกุล. (2554). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการควบคุมความดันโลหิตของผู้ป่วยหลังได้รับการวินิจฉัยภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราว. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์มหาวิทยาลัยบูรพา, 19(2), 14-27.
ศุภกาญจน์ โอภาสรัตนากร และอรเพ็ญ สุขะวัลลิ. (2563). ชนิด จำนวนโรคร่วม และโรคร่วมหลายชนิดที่พบในผู้ป่วยภาวะสมองขาดเลือดชั่วคราวแต่ละกลุ่มวัย และในกลุ่มวัยสูงอายุ เทียบกับกลุ่มวัยผู้ใหญ่. วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก, 31(2), 79-95.
สถาบันประสาทวิทยา ชมรมพยาบาลโรคระบบประสาทแห่งประเทศไทย. (2558). แนวทางการพยาบาลผู้ป่วย โรคหลอดเลือดสมองสำหรับพยาบาลทั่วไป (clinical nursing practice guideline for stroke). กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.
สินีนาฏ นาคศรี, อรเพ็ญ สุขะวัลลิ, จุก สุวรรณโณ, จอม สุวรรณโณ และชิดชนด มยูรภักดิ์. (2565). ความสัมพันธ์ระหว่างค่าคะแนน และระดับความเสี่ยงจำแนกจากคะแนน ABCD2 กับการเกิดโรคหลอดเลือดสมองของผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชั่วคราว : การติดตามระยะยาว 12 เดือน. วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพแห่งประเทศไทย, 5(2), 74-84.
Kleindorfer, D. O., Towfighi, A., Chaturvedi, S., Cockroft, K. M., Gutierrez, J., Lombardi‑Hill, D., Kamel, H., Kernan, W. N., Kittner, S. J., Leira, E. C., Lennon, O., Meschia, J. F., Nguyen, T. N., Pollak, P. M., Santangeli, P., Sharrief, A. Z., Smith Jr, S. C., Turan, T. N., & Williams, L. S. (2021). 2021 guideline for the prevention of stroke in patients with stroke and transient ischemic attack: A guideline from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke, 52, e364–e467. https://doi.org/10.1161/STR.0000000000000375
Amarenco, P. (2020). Transient ischemic attack. The New England Journal of Medicine, 382(20), 1933–1941. https://doi.org/10.1056/NEJMcp1908837
Amarenco, P., Lavallée, P. C., Tavares, L. M., Labreuche, J., Albers, G. W., Abboud, H., Anticoli, S., Audebert, H., Bornstein, N. M., Caplan, L. R., Correia, M., Donnan, G. A., Ferro, J. M., Gongora-Rivera, F., Heide, W., Hennerici, M. G., Kelly, P. J., Král, M., Lin, H.-F., ... Wong, L. K. S., & the TIAregistry.org Investigators. (2018). Five-year risk of stroke after transient ischaemic attack or minor ischaemic stroke. The New England Journal of Medicine, 378(23), 2182–2190. https://doi.org/10.1056/NEJMoa1802712
Amin, H. P., Madsen, T. E., Bravata, D. M., Wira, C. R., Johnston, S. C., Ashcraft, S., Burrus, T. M., Panagos, P. D., Wintermark, & M., Esenwa, C. (2023). Diagnosis, workup, risk reduction of transient ischemic attack in the emergency department setting: A scientific statement from the American Heart Association. Stroke, 54(3), 109–121. https://doi.org/10.1161/STR.0000000000000418
Aslan, I. K., & Salt, I. (2020). Clinical progress and prognosis in TIA: Experiences of a Specialised Neurology Hospital. Acta Medica, 53(4), 342–349. https://doi.org/10.32552/2022.ActaMedica.752
Biel, A., Keeley, J., & Todd, B. (2025). Stroke risk associated with lowering elevated blood pressure in patients with transient ischemic attack. Cureus, 17(2), e78736. https://doi.org/10.7759/cureus.78736
Juli, C., Heryaman, H., Arnengsih, A., Ang, E.-T., Defi, I. R., Gamayani, U., & Atik, N. (2022). The number of risk factors increases the recurrence events in ischemic stroke. European Journal of Medical Research, 27(1), 138. https://doi.org/10.1186/s40001-022-00768-y
Khare, S. (2016). Risk factors of transient ischemic attack: An overview. Journal of Midlife Health, 7(1), 2–7. https://doi.org/10.4103/0976-7800.179166
Lioutas, V. A., Ivan, C. S., Himali, J. J., Aparicio, H. J., Leveille, T., Romero, J. R., Beiser, A. S., & Seshadri, S. (2021). Incidence of transient ischemic attack and association with long-term risk of stroke. JAMA, 325(4), 373–381. https://doi.org/10.1001/jama.2020.25071
Mendelson, S. J., & Prabhakaran, S. (2021). Diagnosis and management of transient ischemic attack and acute ischemic stroke: A review. JAMA, 325(11), 1088–1098. https://doi.org/10.1001/jama.2020.26867
Mozaffarian, D., Benjamin, E. J., Go, A. S., Arnett, D. K., Blaha, M. J., Cushman, M., Das, S. R., de Ferranti, S., Després, J. P., Fullerton, H. J., Howard, V. J., Huffman, M. D., Isasi, C. R., Jiménez, M. C., Judd, S. E., Kissela, B. M., Lichtman, J. H., Lisabeth, L. D., Liu, S., Mackey, R. H., Magid, D. J., McGuire, D. K., Mohler, E. R. 3rd, Moy, C. S., Muntner, P., Reeves, M. J., Rodriguez, C. J., Rosamond, W., Sorlie, P. D., Stein, J., Towfighi, A., Turan, T. N., Virani, S. S., Woo, D., Yeh, R. W., & Turner, M. B.; American Heart Association Statistics Committee; Stroke Statistics Subcommittee. (2016). Executive summary: Heart disease and stroke statistics—2016 update: A report from the American Heart Association. Circulation, 133(4), 447–454. https://doi.org/10.1161/CIR.0000000000000366
National Health Service. (2023). Transient Ischaemic Attack (TIA). https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/brain-nerves-and-spinal-cord/transient-ischaemic-attack-tia/
Panuganti, K. K., Tadi, P., & Lui, F. (2023). Transient Ischemic Attack. StatPearls Publishing.
Pan, Y., Chen, W., & Wang, Y. (2019). Prediabetes and outcome of ischemic stroke or transient ischemic attack: A systematic review and meta-analysis. Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases, 28(3), 683–692. https://doi.org/10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2018.11.008
Shahjouei, S., Sadighi, A., Chaudhary, D., Li, J., Abedi, V., Holland, N., Phipps, M., & Zand, R. (2021). A 5-decade analysis of incidence trends of ischemic stroke after transient ischemic attack: A systematic review and meta-analysis. JAMA neurology, 78(1), 77–87. https://doi.org/10.1001/jamaneurol.2020.3627
Subramanian, S. K., Baniña, M. C., Sambasivan, K., Haentjens, K., Finestone, H. M., Sveistrup, H., & Levin, M. F. (2020). Motor-equivalent intersegmental coordination is impaired in chronic stroke. Neurorehabilitation and Neural Repair, 34(3), 210–221. https://doi.org/10.1177/1545968319899912
Verheugt, F. W., & Granger, C. B. (2015). Oral anticoagulants for stroke prevention in atrial fibrillation: Current status, special situations, and unmet needs. The Lancet, 386(9990), 303-310. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(15)60245-8
Wang, C., Redgrave, J., Shafizadeh, M., Majid, A., Kilner, K., & Ali, A. N. (2019). Aerobic exercise interventions reduce blood pressure in patients after stroke or transient ischaemic attack: A systematic review and meta-analysis. British Journal of Sports Medicine, 53(24), 1515–1525. https://doi.org/10.1136/bjsports-2017-098903
Wang, Y., Zhao, X., Lin, J., et al. (2016). Association between cyp2c19 loss-of-function allele status and efficacy of clopidogrel for risk reduction among patients with minor stroke or transient ischemic attack. JAMA, 316(1), 70-78–691. https://doi:10.1001/jama.2016.8662
Claus, J. J., Berghout, B. B. P., Box, C. V. J., Licher, S., Roozenbeek, B., Ikram, M. K., & Wolters, F. J. (2024). Characterizing TIA and stroke symptomatology in a population-based study: implications for and diagnostic value of FAST-based public education. BMC Public Health, 24(1), 3512. https://doi.org/10.1186/s12889-024-20960-5
Wong, C., Cheers, M. S., McGraw, M. A., King, L., & Cerejo, R. (2023). Ischemic stroke and transient ischemic attack. In T. P. Campbell & K. M. Kelly (Eds.), Handbook of emergency neurology (pp. 137–172). Cambridge University.
World Stroke Organization. (2023). The 2023 World Stroke Day Campaign Is Now Live. http://www.worldstrokecampaign.org/images/wsd-2023/
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี พุทธชินราช
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
