ผลของโปรแกรมการพยาบาลแบบสนับสนุนและให้ความรู้ต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหารและผลลัพธ์ทางคลินิกของผู้สูงอายุโรคไตเรื้อรังระยะที่ 3-4 คลินิกโรคไต โรงพยาบาลท่าตะโก

บทคัดย่อ

           การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง  (Quasi – experimental Research)  แบบสองกลุ่มวัดผลก่อนและหลังการทดลอง  (two -  groups  pretest – posttest  design) เพื่อศึกษา   ผลของโปรแกรมการพยาบาลแบบสนับสนุน    และให้ความรู้ต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหารและผลลัพธ์ทางคลินิกของผู้สูงอายุโรคไตเรื้อรังระยะที่  3 - 4  คลินิกโรคไต โรงพยาบาลท่าตะโก  จำนวน  60  ราย  รวบรวมข้อมูลระหว่างวันที่  11  ตุลาคม 2565  ถึง 2  ธันวาคม  2565   คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างโดยการสุ่มตามคุณสมบัติที่กำหนด   และสุ่มเข้ากลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมกลุ่มละ  30  ราย   โดยให้มีลักษณะใกล้เคียงกันในเรื่อง  เพศ อายุ    รายได้    ระยะเวลาของการเจ็บป่วยด้วยโรคไตเรื้อรัง ระดับค่าอัตราการกรองของไต และระดับค่าความดันโลหิต   กลุ่มทดลองได้รับโปรแกรมการพยาบาลแบบสนับสนุน   และให้ความรู้  ที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นโดยประยุกต์ใช้แนวคิดทฤษฏีการพยาบาลของโอเร็ม   (Orem, 2001)  โดยใช้ระบบการพยาบาลแบบสนับสนุนและให้ความรู้  (Educative  supportive nursing system)  ส่วนกลุ่มควบคุมได้รับการพยาบาลตามปกติ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย  โปรแกรมการพยาบาลแบบสนับสนุนและให้ความรู้  คู่มือการดูแลตนเองด้านโภชนาการสำหรับผู้สูงอายุโรคไตเรื้อรังระยะที่  3 - 4   แบบบันทึกการติดตามต่อเนื่องทางโทรศัพท์  และแบบบันทึกพฤติกรรมการบริโภคอาหารวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติพรรณนา และสถิติอ้างอิง ได้แก่ Paired  t-test,  Independent  t-test

           ผลการวิจัยพบว่าหลังการทดลอง  กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการบริโภคอาหาร    สูงขึ้นกว่าก่อนการทดลอง    และสูงกว่ากลุ่มควบคุม    อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p  < 0.05)  ด้านผลลัพธ์ทางคลินิกเมื่อเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยอัตราการกรองของไต  พบว่า การทำงานของไตของกลุ่มทดลองมีแนวโน้มดีขึ้น  มากกว่าก่อนการทดลอง  และมากกว่ากลุ่มควบคุมที่ได้รับการพยาบาลตามปกติ   แต่เมื่อทดสอบทางสถิติพบว่า   ไม่มีความแตกต่างกัน  (p = 0.10)  สำหรับค่าความดันโลหิตหลังการทดลองกลุ่มทดลองมีค่าเฉลี่ยความดันโลหิตต่ำกว่าก่อนการทดลอง    และต่ำกว่ากลุ่มควบคุม   ที่ได้รับการพยาบาลตามปกติ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ  (p  < 0.05)

               ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า    โปรแกรมการพยาบาลแบบสนับสนุนและให้ความรู้ สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหาร   ของผู้สูงอายุโรคไตเรื้อรังระยะที่   3  - 4 และส่งผลทำให้  แนวโน้มอัตราการกรองของไตเพิ่มขึ้น    มีค่าความดันโลหิตอยู่ในเกณฑ์เป้าหมาย    ซึ่งสามารถนำไปใช้ในการพัฒนาคุณภาพการให้บริการในคลินิกโรคไต    และเป็นแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพ   ระบบการจัดการด้านการสนับสนุน     และให้ความรู้เรื่องการบริโภคอาหารเพื่อการชะลอไตเสื่อม โดยมีข้อเสนอแนะควรเพิ่มระยะเวลาติดตามประเมินอัตราการกรองของไตในระยะ   4,  8  และ  12  เดือน    เพื่อติดตามอัตราการเสื่อมของไตอย่างต่อเนื่อง   และควรเพิ่มตัวแปรด้านอื่น  ๆ     เช่น    ปริมาณโซเดียมในปัสสาวะ และโปรตีนในปัสสาวะ  24 ชั่วโมงร่วมด้วย  เพื่อประเมินผลการควบคุมอาหารโปรตีน  และอาหารที่มีเกลือโซเดียมของผู้ป่วย