มิติใหม่ในการใช้เทคนิคการถ่ายภาพทางการแพทย์ขั้นสูงในงานเอ็นโดดอนติกส์
Keywords:
endodontics, cone beam computed tomography, magnetic resonance imaging, ultrasoundAbstract
การตรวจทางภาพรังสี (radiographic examination) เป็นเครื่องมือสำคัญในงานรักษาคลองรากฟัน มีส่วนช่วยตั้งแต่กระบวนการวินิจฉัย การวางแผนการรักษา ประเมินการทำงานในระหว่างและภายหลังการรักษา รวมถึงการติดตามผลจากการรักษา เทคนิคการถ่ายภาพรังสีที่นิยมใช้ในปัจจุบันคือ ภาพรังสีในช่องปากชนิดรอบปลายราก (intraoral periapical radiograph) เนื่องจากภาพรังสีชนิดนี้สามารถให้ข้อมูลกายวิภาคของคลองรากฟัน รอยโรครอบปลายรากฟัน รวมไปถึงกายวิภาคที่สำคัญบริเวณใกล้เคียงได้ มีราคาถูก ใช้งานง่ายและไม่จำเป็นต้องใช้ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางในการแปลผลภาพรังสี แต่ภาพรังสีชนิดรอบปลายรากก็มีข้อจำกัดในการใช้งาน ไม่ว่าจะเป็น การบีบอัดกายวิภาคสามมิติ การบิดเบี้ยวทางเรขาคณิต ภาพรบกวนของกายวิภาคใกล้เคียง และมุมมองต่อการแปลผลภาพรังสี ทบทวนวรรณกรรมฉบับนี้จึงได้รวบรวมการใช้เทคนิคการถ่ายภาพทางการแพทย์ขั้นสูงได้แก่ อัลตราซาวด์ (ultrasound) ภาพรังสีส่วนตัดคอมพิวเตอร์ชนิดโคนบีม (CBCT) และการตรวจด้วยภาพเรโซแนนซ์แม่เหล็ก (MRI) ที่มีการนำมาใช้ประโยชน์ในงานเอนโดดอนติกส์เพื่อลดข้อกำจัดของภาพถ่ายรังสีสองมิติ อย่างไรก็ตามภาพรังสีในช่องปากชนิดรอบปลายรากก็ยังเป็นภาพที่เหมาะสมในการประเมินเบื้องต้น การจะเลือกใช้เทคนิคขั้นสูงอื่นๆนั้นควรคำนึงถึงความคุ้มค่า ความจำเป็นในการใช้งาน ปริมาณรังสี และความปลอดภัยของผู้ป่วยเป็นสำคัญ
References
Walton RE. Diagnostic imagimg A. endodontic radiography. In: Ingle JI, Bakland LK, Baumgartner JC, editors. Ingles’ Endodontics. 6th ed. Hamilton, Canada: BC Decker; 2008. p. 554.
Velvart P, Hecker H, Tillinger G. Detection of the apical lesion and the mandibular canal in conventional radiography and computed tomography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2001;92(6):682-8.
Vande Voorde HE, Bjorndahl AM. Estimating endodontic "working length" with paralleling radiographs. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 1969;27(1):106-10.
Revesz G, Kundel HL, Graber MA. The influence of structured noise on the detection of radiologic abnormalities. Invest Radiol. 1974;9(6):479-86.
Brynolf I. A histological and roentgenological study of the periapical region of human upper incisors: Almqvist & Wiksell; 1967.
Bender I, Seltzer S. Roentgenographic and direct observation of experimental lesions in bone: I. J Endod. 2003;29(11):702-6.
Schwartz SF, Foster Jr JK. Roentgenographic interpretation of experimentally produced bony lesions. Part I. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 1971;32(4):606-12.
Lee SJ, Messer H. Radiographic appearance of artificially prepared periapical lesions confined to cancellous bone. Int Endod J. 1986;19(2):64-72.
เกษร วัชรพงศ์. อัลตราซาวด์เพื่อการวินิจฉัย. จุฬาลงกรณ์เวชสาร. 2524;25(6):1157-63.
เกษร วัชรพงศ์. การถ่ายภาพด้วยเครื่องอัลตราซาวด์ชนิดสี. จุฬาลงกรณ์เวชสาร. 2534;35(10).
Cotti E, Musu D, Goddi A, Dettori C, Campisi G, Shemesh H. Ultrasound examination to visualize and trace sinus tracts of endodontic origin. J Endod. 2019;45(10):1184-91.
Cotti E, Campisi G, Ambu R, Dettori C. Ultrasound real‐time imaging in the differential diagnosis of periapical lesions. Int Endod J. 2003;36(8):556-63.
Gundappa M, Ng S, Whaites E. Comparison of ultrasound, digital and conventional radiography in differentiating periapical lesions. Dentomaxillofac Radiol. 2006;35(5):326-33.
Cotti E, Esposito SA, Musu D, Campisi G, Shemesh H. Ultrasound examination with color power Doppler to assess the early response of apical periodontitis to the endodontic treatment. Clin Oral Investig. 2018;22(1):131-40.
Rajendran N, Sundaresan B. Efficacy of ultrasound and color power Doppler as a monitoring tool in the healing of endodontic periapical lesions. J Endod. 2007;33(2):181-6.
Tikku AP, Kumar S, Loomba K, Chandra A, Verma P, Aggarwal R. Use of ultrasound, color Doppler imaging and radiography to monitor periapical healing after endodontic surgery. J Oral Sci. 2010;52(3):411-6.
Physic of MRI [Internet]. ภาควิชารังสีวิทยา คณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์. 2560 [cited 24 สิงหาคม 2564]. Available from: https://meded.psu.ac.th/binlaApp/radio2/365-211/Physics_of_MRI/index.html.
Goto TK, Nishida S, Nakamura Y, Tokumori K, Nakamura Y, Kobayashi K, et al. The accuracy of 3-dimensional magnetic resonance 3D vibe images of the mandible: an in vitro comparison of magnetic resonance imaging and computed tomography. Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology, Oral Radiology, and Endodontology. 2007;103(4):550-9.
Idiyatullin D, Corum C, Moeller S, Prasad HS, Garwood M, Nixdorf DR. Dental magnetic resonance imaging: making the invisible visible. J Endod. 2011;37(6):745-52.
Drăgan OC, Fărcăşanu A, Câmpian RS, Turcu RV. Human tooth and root canal morphology reconstruction using magnetic resonance imaging. Clujul Med. 2016;89(1):137-42.
Tutton L, Goddard P. MRI of the teeth. The British journal of radiology. 2002;75(894):552-62.
Ploder O, Partik B, Rand T, Fock N, Voracek M, Undt G, et al. Reperfusion of autotransplanted teeth--comparison of clinical measurements by means of dental magnetic resonance imaging. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2001;92(3):335-40.
Assaf AT, Zrnc TA, Remus CC, Khokale A, Habermann CR, Schulze D, et al. Early detection of pulp necrosis and dental vitality after traumatic dental injuries in children and adolescents by 3-Tesla magnetic resonance imaging. Journal of Cranio-Maxillofacial Surgery. 2015;43(7):1088-93.
Kress B, Buhl Y, Anders L, Stippich C, Palm F, Bähren W, et al. Quantitative analysis of MRI signal intensity as a tool for evaluating tooth pulp vitality. Dentomaxillofac Radiol. 2004;33(4):241-4.
เถลิงศักดิ์ สมัครสมาน, อุทัยวรรณ อารยตระกูลลิขิต, ภิภพ สุทธิประภาภรณ์, ธิติมา นามสิริ. ภาพรังสีส่วนตัดอาศัยคอมพิวเตอร์ชนิดโคนบีมในงานวิทยาเอ็นโดดอนต์. วทันตขอนแก่น. 2557;17(1):64-78.
Fayad MI, Ashkenaz PJ, Johnson BR. Different representations of vertical root fractures detected by cone-beam volumetric tomography: a case series report. J Endod. 2012;38(10):1435-42.
Tyndall DA, Rathore S. Cone-beam CT diagnostic applications: caries, periodontal bone assessment, and endodontic applications. Dent Clin North Am. 2008;52(4):825-41.
Vertucci FJ. Root canal anatomy of the human permanent teeth. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 1984;58(5):589-99.
Baratto Filho F, Zaitter S, Haragushiku GA, de Campos EA, Abuabara A, Correr GM. Analysis of the internal anatomy of maxillary first molars by using different methods. J Endod. 2009;35(3):337-42.
Degerness RA, Bowles WR. Dimension, anatomy and morphology of the mesiobuccal root canal system in maxillary molars. J Endod. 2010;36(6):985-9.
Kulild JC, Peters DD. Incidence and configuration of canal systems in the mesiobuccal root of maxillary first and second molars. J Endod. 1990;16(7):311-7.
Weine FS, Healey HJ, Gerstein H, Evanson L. Canal configuration in the mesiobuccal root of the maxillary first molar and its endodontic significance. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 1969;28(3):419-25.
Studebaker B, Hollender L, Mancl L, Johnson JD, Paranjpe A. The Incidence of Second Mesiobuccal Canals Located in Maxillary Molars with the Aid of Cone-beam Computed Tomography. J Endod. 2018;44(4):565-70.
Blattner TC, George N, Lee CC, Kumar V, Yelton CD. Efficacy of cone-beam computed tomography as a modality to accurately identify the presence of second mesiobuccal canals in maxillary first and second molars: a pilot study. J Endod. 2010;36(5):867-70.
Bauman M. The effect of cone beam computed tomography voxel resolution on the detection of canals in the mesiobuccal roots of permanent maxillary first molars: MS thesis, University of Louisville School of Dentistry, Louisville, Ky, USA; 2009.
Estrela C, Bueno MR, Sousa-Neto MD, Pécora JD. Method for determination of root curvature radius using cone-beam computed tomography images. Braz Dent J. 2008;19(2):114-8.
Rajput A, Talwar S, Chaudhary S, Khetarpal A. Successful management of pulpo-periodontal lesion in maxillary lateral incisor with palatogingival groove using CBCT scan. Indian J Dent Res. 2012;23(3):415.
Hannig C, Dullin C, Hülsmann M, Heidrich G. Three‐dimensional, non‐destructive visualization of vertical root fractures using flat panel volume detector computer tomography: an ex vivoin vitro case report. Int Endod J. 2005;38(12):904-13.
Edlund M, Nair MK, Nair UP. Detection of vertical root fractures by using cone-beam computed tomography: a clinical study. J Endod. 2011;37(6):768-72.
Simon JH, Enciso R, Malfaz J-M, Roges R, Bailey-Perry M, Patel A. Differential diagnosis of large periapical lesions using cone-beam computed tomography measurements and biopsy. J Endod. 2006;32(9):833-7.
Rosenberg PA, Frisbie J, Lee J, Lee K, Frommer H, Kottal S, et al. Evaluation of pathologists (histopathology) and radiologists (cone beam computed tomography) differentiating radicular cysts from granulomas. J Endod. 2010;36(3):423-8.
Estrela C, Bueno MR, Leles CR, Azevedo B, Azevedo JR. Accuracy of cone beam computed tomography and panoramic and periapical radiography for detection of apical periodontitis. J Endod. 2008;34(3):273-9.
Bender IB, Seltzer S. Roentgenographic and direct observation of experimental lesions in bone: II. 1961. J Endod. 2003;29(11):707-12.
Lofthag-Hansen S, Huumonen S, Gröndahl K, Gröndahl H-G. Limited cone-beam CT and intraoral radiography for the diagnosis of periapical pathology. Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology, Oral Radiology, and Endodontology. 2007;103(1):114-9.
Low KM, Dula K, Bürgin W, von Arx T. Comparison of periapical radiography and limited cone-beam tomography in posterior maxillary teeth referred for apical surgery. J Endod. 2008;34(5):557-62.
Cotton TP, Geisler TM, Holden DT, Schwartz SA, Schindler WG. Endodontic applications of cone-beam volumetric tomography. J Endod. 2007;33(9):1121-32.
Lauridsen E, Hermann NV, Gerds TA, Kreiborg S, Andreasen JO. Pattern of traumatic dental injuries in the permanent dentition among children, adolescents, and adults. Dent Traumatol. 2012;28(5):358-63.
Flores MT, Andersson L, Andreasen JO, Bakland LK, Malmgren B, Barnett F, et al. Guidelines for the management of traumatic dental injuries. I. Fractures and luxations of permanent teeth. Dent Traumatol. 2007;23(2):66-71.
Bornstein MM, Wölner‐Hanssen AB, Sendi P, Von Arx T. Comparison of intraoral radiography and limited cone beam computed tomography for the assessment of root‐fractured permanent teeth. Dent Traumatol. 2009;25(6):571-7.
Kamburoğlu K, Ilker Cebeci A, Gröndahl HG. Effectiveness of limited cone‐beam computed tomography in the detection of horizontal root fracture. Dent Traumatol. 2009;25(3):256-61.
AAE and AAOMR Joint Position Statement: Use of Cone Beam Computed Tomography in Endodontics 2015 Update. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol. 2015;120(4):508-12.
Patel S, Brown J, Pimentel T, Kelly RD, Abella F, Durack C. Cone beam computed tomography in Endodontics - a review of the literature. Int Endod J. 2019;52(8):1138-52.
Baratto-Filho F, de Freitas JV, Tomazinho FSF, Gabardo MCL, Mazzi-Chaves JF, Sousa-Neto MD. Cone-Beam Computed Tomography Detection of Separated Endodontic Instruments. J Endod. 2020;46(11):1776-81.
Brito ACR, Verner FS, Junqueira RB, Yamasaki MC, Queiroz PM, Freitas DQ, et al. Detection of fractured endodontic instruments in root canals: comparison between different digital radiography systems and cone-beam computed tomography. J Endod. 2017;43(4):544-9.
Rosen E, Azizi H, Friedlander C, Taschieri S, Tsesis I. Radiographic identification of separated instruments retained in the apical third of root canal–filled teeth. J Endod. 2014;40(10):1549-52.
Rosen E, Venezia NB, Azizi H, Kamburoglu K, Meirowitz A, Ziv-Baran T, et al. A comparison of cone-beam computed tomography with periapical radiography in the detection of separated instruments retained in the apical third of root canal–filled teeth. J Endod. 2016;42(7):1035-9.
Rigolone M, Pasqualini D, Bianchi L, Berutti E, Bianchi SD. Vestibular surgical access to the palatine root of the superior first molar:“low-dose cone-beam” CT analysis of the pathway and its anatomic variations. J Endod. 2003;29(11):773-5.
Gartner AH, Mack T, Somerlott RG, Walsh LC. Differential diagnosis of internal and external root resorption. J Endod. 1976;2(11):329-34.
Cohenca N, Simon JH, Roges R, Morag Y, Malfaz JM. Clinical indications for digital imaging in dento-alveolar trauma. Part 1: traumatic injuries. Dent Traumatol. 2007;23(2):95-104.
de Alencar AH, Dummer PM, Oliveira HC, Pécora JD, Estrela C. Procedural errors during root canal preparation using rotary NiTi instruments detected by periapical radiography and cone beam computed tomography. Braz Dent J. 2010;21(6):543-9.
Krastl G, Zehnder MS, Connert T, Weiger R, Kühl S. Guided Endodontics: a novel treatment approach for teeth with pulp canal calcification and apical pathology. Dent Traumatol. 2016;32(3):240-6.
Connert T, Zehnder MS, Amato M, Weiger R, Kühl S, Krastl G. Microguided Endodontics: a method to achieve minimally invasive access cavity preparation and root canal location in mandibular incisors using a novel computer-guided technique. Int Endod J. 2018;51(2):247-55.
Buchgreitz J, Buchgreitz M, Bjørndal L. Guided Endodontics Modified for Treating Molars by Using an Intracoronal Guide Technique. J Endod. 2019;45(6):818-23.
Leontiev W, Bieri O, Madörin P, Dagassan-Berndt D, Kühl S, Krastl G, et al. Suitability of Magnetic Resonance Imaging for Guided Endodontics: Proof of Principle. J Endod. 2021;47(6):954-60.
Maity I, Kumari A, Shukla AK, Usha H, Naveen D. Monitoring of healing by ultrasound with color power doppler after root canal treatment of maxillary anterior teeth with periapical lesions. Journal of conservative dentistry: JCD. 2011;14(3):252.
Orstavik D, Kerekes K, Eriksen HM. The periapical index: a scoring system for radiographic assessment of apical periodontitis. Endod Dent Traumatol. 1986;2(1):20-34.
Estrela C, Bueno MR, Azevedo BC, Azevedo JR, Pécora JD. A new periapical index based on cone beam computed tomography. J Endod. 2008;34(11):1325-31.
Esposito S, Cardaropoli M, Cotti E. A suggested technique for the application of the cone beam computed tomography periapical index. Dentomaxillofacial Radiology. 2011;40(8):506-12.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Thai Endodontic Journal
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Thai Endod Journal is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) license, unless otherwise stated. Please read our Policies in Copyright for more information.
