ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพโดยใช้การแพทย์แบบผสมผสานในผู้สูงอายุ โรคข้อเข่าเสื่อม เขตพื้นที่อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง
คำสำคัญ:
การส่งเสริมสุขภาพ, การแพทย์แบบผสมผสาน, ผู้สูงอายุ, โรคข้อเข่าเสื่อมบทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพโดยใช้การแพทย์แบบผสมผสานในผู้สูงอายุโรคข้อเข่าเสื่อม และปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพโดยใช้การแพทย์แบบผสมผสานในผู้สูงอายุโรคข้อเข่าเสื่อม ในเขตพื้นที่อำเภอเถิน จังหวัดลำปาง ช่วงเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2566 ถึงเดือนธันวาคม พ.ศ. 2566 กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุที่มีภาวะข้อเข่าเสื่อมระดับปฐมภูมิ จำนวน 302 ราย เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบสอบถามโดยใช้การสัมภาษณ์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และการวิเคราะห์ถดถอยลอจิสติก ระดับนัยสำคัญอย่างมีนัยสถิติ (p<0.05)
ผลการศึกษาพบว่าพฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพโดยการใช้การแพทย์แบบผสมผสานอยู่ในระดับปานกลาง (Mean = 49.97, S.D. = 5.87) โดยแยกเป็นด้านระบบการแพทย์ภาควิชาชีพอยู่ในระดับปานกลาง ด้านระบบการแพทย์พื้นบ้านอยู่ในระดับต่ำ และด้านระบบการแพทย์ภาคประชาชนอยู่ในระดับต่ำ การวิเคราะห์ถดถอยลอจิสติกพบว่าปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการส่งเสริมสุขภาพโดยใช้การแพทย์แบบผสมผสานอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.05) ได้แก่ ปัจจัยด้านการเข้าถึงบริการการแพทย์แบบผสมผสาน ผู้ที่มีระดับการเข้าถึงบริการระดับสูง มีพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพโดยใช้การแพทย์แบบผสมผสานระดับสูง มากกว่าผู้ที่มีระดับการเข้าถึงปานกลางและต่ำ 9.45 เท่า (95% CI AOR: 2.84-31.48, p-value < 0.001) ปัจจัยด้านการตัดสินใจเลือกใช้การแพทย์แบบผสมผสาน พบว่าผู้ที่มีระดับการตัดสินใจเลือกใช้มาก มีพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพโดยใช้การแพทย์แบบผสมผสานระดับสูง มากกว่าผู้ที่มีระดับการตัดสินใจปานกลางและต่ำ 3.60 เท่า (95% CI AOR: 1.26-10.26, p-value = 0.016) และปัจจัยด้านการได้รับแรงสนับสนุนทางสังคม พบว่าผู้ที่ได้รับแรงสนับสนุนจากบุคคลระดับสูง มีพฤติกรรมส่งเสริมสุขภาพโดยใช้การแพทย์แบบผสมผสานระดับสูง มากกว่าผู้ที่ได้รับแรงสนับสนุนระดับปานกลางและต่ำ 4.83 เท่า (95% CI AOR: 1.01-23.12, p-value = 0.049)
เอกสารอ้างอิง
สำนักงานสถิติแห่งชาติ.(2565). การสำรวจประชากรผู้สูงอายุในประเทศไทยพ.ศ.2564. สำนักงานสถิติแห่งชาติ
กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม.
Health Data Center สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดลำปาง. การคัดกรองโรคผู้สูงอายุ10 เรื่อง.ระบบออนไลน์.[อินเตอร์เน็ต].2565 :[สืบค้นเมื่อวันที่ 10 ตุลาคม 2565].เข้าถึงได้จาก: https://lpg.hdc.moph.go.th/hdc/reports/report.php?&cat_id=6966b0664b89805a484d7ac96c6edc48&id=aa86b13e8cb60cae6c3216b7e3e5f1513
สำนักอนามัยผู้สูงอายุ. (2563). รายงานประจำปี 2563.สำนักอนามัยผู้สูงอายุ.กรมอนามัย.กทม.
วันทนียา วัชรีอุดมกาล และคณะ. (2557).ความสามารถในการทำงานของข้อเข่าในผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อมรุนแรง.เวชศาสตร์ฟื้นฟูสาร.คณะแพทยศาสตร์ : มหาวิทยาลัยจุฬาลงกรณ์.
รักสกุลชัย ทองจันทร์. (2565). ปัจจัยทำนายความเสี่ยงต่อการเกิดโรคข้อเข่าเสื่อมของผู้สูงอายุในพื้นที่รับผิดชอบสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา นวมินทราชินี งิ้วงาม.วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาสาธารณสุขศาสตร์ ,คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี : มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์.
พิษนุ อภิสมาจารโยธิน. (2557). รูปแบบการใช้การแพทย์แบบผสมผสานของผู้ป่วยโรคระบบกล้ามเนื้อและโครงร่างจังหวัดนครปฐม.วารสารมหาวิยาลัยศิลปากรฉบับภาษาไทย 34.3.
Rodney W. Benner, et.al. (2019). Knee Osteoarthritis Alternative Range of Motion Treatment. Shelbourne Knee Center at Community East Hospital.USA”
นงพิมล นิมิตอานันท์.(2557). สถานการณ์ทางระบาดวิทยาและการประเมินความเสี่ยงโรคข้อเข่าเสื่อมในคนไทย.วารสารพยาบาลทหารบก 15:186
จันจิรา บิลหลี.(2561).ผลของโปรแกรมบรรเทาอาการปวดเข่าด้วยตนเองในผู้สูงอายุที่มีภาวะข้อเข่าเสื่อม.วารสารสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ:1.
ศศิกัญญ์ ผ่องชมภู. (2562). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการมีส่วนร่วมในการรักษาโรคข้อเสื่อม ตามรูปแบบโอเอนีลำปาง ในจังหวัดลำปาง. วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาการจัดการการสร้างเสริมสุขภาพ., คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
วรรณา ดำเนินสวัสดิ์ และคณะ. (2565). การศึกษาเปรียบเทียบประสิทธิผลของการรักษาด้วยยาพอกเข่าสูตรลำปางโมเดลกับการรักษาแบบปกติต่ออาการแสดงของโรคลมจับโปงแห้งเข่า.วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก 21.3
ปิยะพล พูลสุขและคณะ. (2559) .ผลของโปรแกรมการส่งเสริมการบริหารข้อเข่าด้วยฤาษีดัดตนเพื่อบรรเทาอาการปวดในผู้ป่วยโรคข้อเข่าเสื่อม.วารสารสาธารณสุขศาสตร์ 46:192.
ปฏิภาณี ขันธโภค และคณะ. (2564). การใช้ภูมิปัญญาพื้นบ้านในการบรรเทาความผิดปกติของกล้ามเนื้อและกระดูกของผู้สูงอายุ ตำบลมหาดไทย อำเภอเมือง จังหวัดอ่างทอง. วารสารวิจัยและพัฒนา วไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์.
โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์. (2548). พหุลักษณ์ทางการแพทย์: มุมมองมานุษยวิทยากับความหลากหลายของ วัฒนธรรมสุขภาพในพหุลักษณ์ทางการแพทย์กับสุขภาพในมิติสังคมวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร.
กลุ่มงานพัฒนาวิชาการ สำนักการแพทย์ทางเลือก.(มมป.).กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข.
สำนักงานสาธารณสุขอำเภอเถิน. (2565). เอกสารสรุปรายงานประจำปีงบประมาณ 2565.
เสาวนีย์ สิงหา และคณะ.(2558). ปัจจัยที่มีผลต่อพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุที่มีภาวะข้อเข่าเสื่อมในเขตเทศบาลตำบลแพรกษา อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรปราการ.วารสารมฉก.วิชาการ.18:115-130.
อัญชลี สามงามมี. (2562). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการป้องกันโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง ของบุคลากรสายสนับสนุนในมหาวิทยาลัยราชภัฎลำปาง.,วิทยานิพนธ์สาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.ปทุมธานี
Likert R. (1961) . inventor New Pattern of Management. 1961.
สำนักโรคจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม. (2560). รายงานสถานการณ์โรคและภัยสุขภาพจากการประกอบอาชีพและสิ่งแวดล้อม ปี2560. กรมควบคุมโรค.
แสงอรุณ ดังก้อง.(2560). กายภาพบำบัดในผู้ป่วยข้อเข่าเสื่อม. เวชบันทึกศิริราช บทความทั่วไป 15 :115
ณัฐวรรณ วรพิสุทธิวงศ์ ,พิตรพิบูล ธารภูธรร.(2565). พฤติกรรมการสร้างเสริมสุขภาพ ด้วยภูมิปัญญาการแพทย์แผนไทยของผู้สูงอายุตามวิถีใหม่ กรณีศึกษาชุมชนวัดหลวงพรหมวาส อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี.วารสารหมอยาไทยวิจัย.9.2.
กองการแพทย์ทางเลือก กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก. (2565). นิตยสารออนไลน์เพื่อสุขภาพดี มีความสุข ปีที่2.ฉบับที่1 https://fliphtml5.com/ljivi/eggf/Wellness_Magazine/. สืบค้นเมื่อวันที่ 6 มกราคม 2568.
อภิชัย คุณีพงษ์, (2562).ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเข้าถึงบริการสุขภาพของผู้สูงอายุในจังหวัดปทุมธานี. คณะสาธารณสุขศาสตร์ : มหาวิทยาลัยราชภัฎวไลยอลงกรณ์ ในพระบรมราชูปถัมภ์.วารสารกรมการแพทย์.44.
ชลธิชา อรุณพงษ์ ,พรทิพย์ ปุกหุต.(2564). ปัจจัยทำนายพฤติกรรมการป้องกันโรคข้อเข่าเสื่อมของผู้สูงอายุในชุมชนบ้านบ่อ ตำบลแจระแม อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี.Ubol Rachathani Journal of Research and Evaluation 10:31-42.
สุวิมลรัตน์ รอบรู้เจน. (2558). การพัฒนาโปรแกรมการป้องกันโรคข้อเข่าเสื่อม ในผู้สูงอายุ โดยชุมชนมีส่วนร่วม ตำบลคูเมือง อำเภอวารินชำราบ จังหวัดอุบลราชธานี .วารสารการแพทย์และสาธารณสุข :มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.

