การศึกษาความสัมพันธ์ของระดับน้ำตาลในเลือด ฮีโมโกลบินเอวันซี และระดับไขมันในเลือดกับอัตราการกรองของไตในผู้ป่วยคลินิกเบาหวาน โรงพยาบาลเสนา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
คำสำคัญ:
ระดับน้ำตาลในเลือด, ฮีโมโกลบินเอวันซี, ระดับไขมันในเลือด, อัตราการกรองของไต, เบาหวาน, โรคไตเรื้อรังบทคัดย่อ
การศึกษานี้เป็นการศึกษาย้อนหลัง (Retrospective Study) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างระดับน้ำตาล ระดับ FBS, HbA1c, Cholesterol, Triglyceride, LDL Cholesterol, HDL Cholesterol และ eGFR และศึกษาปัจจัยที่มีจะนำมาประยุกต์ใช้เป็นคะแนนความเสี่ยง (Risk score) ต่อการมีอัตราการกรองไตลดลง โดยเก็บข้อมูลย้อนหลังของผู้ป่วยโรคเบาหวานหรือผู้มารับบริการตรวจสุขภาพประจำปีที่โรงพยาบาลเสนา จังหวัดอยุธยา จากฐานข้อมูลโรงพยาบาล หรือฐานข้อมูลจากเครื่องตรวจวิเคราะห์อัตโนมัติทางเคมีคลินิกและภูมิคุ้มกัน VITROS 5600 Integrated System ระหว่าง วันที่ 1 ตุลาคม 2566 ถึง 30 กันยายน 2567 กลุ่มตัวอย่าง 1,852 ราย วิเคราะห์ข้อมูลด้วยโปรแกรมสำเร็จรูปสถิติที่ใช้ สถิติพรรณนา ได้แก่ จำนวน ร้อยละ ค่าต่ำสุด-สูงสุด ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน สถิติไคว์ (Chi-Square Test) และสถิติการถดถอยลอจิสติกเชิงพหุ (Multiple logistic regression analysis) ยอมรับระดับความเชื่อมัน 95% CI โดยกำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ P<0.05
ผลการศึกษา: กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 1,852 ราย (เพศชาย และหญิง ร้อยละ 41.2 และ 58.8) อายุเฉลี่ย 63.31 ปี ค่าน้ำตาลในเลือด FBS ค่าเฉลี่ย 141.66 mg/dl ค่าฮีโมโกลบินเอวันซี มีค่าเฉลี่ย 7.27±1.86 % ค่าระดับไขมัน Cholesterol, Triglyceride, LDL Cholesterol และ HDL Cholesterol มีค่าเฉลี่ย 186.42, 145.19, 108.08 และ 49.30 mg/dl ส่วนค่าอัตราการกรองของไต eGFR มีค่าเฉลี่ย 73.16 มล./นาที/1.73 ตร.ม. เมื่อวิเคราะห์ต่อเพื่อหาความสัมพันธ์โดยใช้สถิติการถดถอยลอจิสติกเชิงพหุ (Multiple logistic regression analysis) พบว่า ผู้ที่มีอายุมากกว่า 45 ปีขึ้นไป มีค่าอัตราการกรองของไต eGFR ลดลงเป็น 6.50 เท่าเมื่อเทียบกับคนอายุน้อยกว่า 45 ปี (p<0.01) อายุตั้งแต่ 66 ปีขึ้นไป มีค่าอัตราการกรองของไต eGFR ลดลงเป็น 9.9 เท่าเมื่อเทียบกับคนอายุน้อยกว่า 45 ปี (p<0.01) ผู้ป่วยที่มีค่า Triglyceride 150 mg/dLขึ้นไปมีความเสี่ยงที่อัตราการกรองไตจะลดลง 1.60 เท่าของคนที่มีระดับ Triglyceride ปกติ เพศหญิงมีอัตราการกรองไตลดลงเป็น 1.67 เท่าของเพศชาย ผู้ที่มีค่าฮีโมโกลบินเอวันซี HbA1c ตั้งแต่ 7 % มีค่าอัตราการกรองของไต eGFR ลดลง 1.38 เท่าเมื่อเทียบกับคนที่มีค่าฮีโมโกลบินเอวันซี HbA1c น้อยกว่า 7 % (p<0.01)
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization (WHO). Diabetes 2024 [Internet]. 2024 [cited 2025 Jun 12]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
กรมควบคุมโรค. รายงานสถานการณ์โรค NCDs เบาหวาน ความดันโลหิตสูง และปัจจัยที่เกี่ยวข้อง พ.ศ. 2562 [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [สืบค้นเมื่อวันที่ 10 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.ddc.moph.go.th/uploads/publish/1035820
กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. การแพทย์ไทย 2554-2557 [อินเทอร์เน็ต]. 2557 [สืบค้นเมื่อวันที่ 10 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.hiso.or.th/hiso/picture/reportHealth/report/report8_7.pdf
คนึงนุช แจ้งพรมมา และ พัทธนันท์ คงทอง. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับระดับ HbA1c ของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 โรงพยาบาลพระยืน จังหวัดสกลนคร. วารสารมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 2561;10(19), 1-13.
จิรวัฒน์ สีตื้อ. ความชุกของโรคไตวายเรื้อรังและปัจจัยเสี่ยงที่สัมพันธ์กับการทำงานของไตลดลง ของผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในศูนย์สุขภาพชุมชนเขตเมืองร่องซ้อ จังหวัดแพร่. วารสารโรงพยาบาลแพร่ 2562;27(2), 1-5.
เจตนา เรืองประทีป. The essentials of vascular pathology. Asian Archives of Pathology 2566;1(2), 13-33.
Valdivielso, M, Rodríguez-Puyol, Pascual, Barrios C., Bermúdez-López, Sánchez-NiñoD., Pérez-Fernández, & Ortiz, A. Atherosclerosis in Chronic Kidney Disease: More, Less, or Just Different?. Arteriosclerosis, thrombosis, and vascular biology [Internet]. 2019 [cited 2025 Jan 30]. Available from: https://doi.org/10.1161/ATVBAHA.119.312705
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. คำแนะนำสำหรับการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังก่อนการบำบัดทดแทนไต พ.ศ.2565 (ฉบับปรับปรุง) [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [สืบค้นเมื่อวันที่ 16 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.nephrothai.org/wp-content/uploads/2023/06/CKD-guideline_-draft_5-เพิ่มเติม-2565-.pdf
สุรีรัตน์ ปิงสุทธิวงศ์. การพยาบาลผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 ที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ในชุมชน. วารสารวิทยาลัยพยาบาลพระจอมเกล้า จังหวัดเพชรบุรี 2562;24(2), 1-9.
สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย. แนวทางเวชปฏิบัติ เรื่อง การให้ยาเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ใหญ่ (ปรับปรุง) 2562 [อินเทอร์เน็ต]. 2562 [สืบค้นเมื่อวันที่ 16 มี.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://drive.google.com/file/d/1TsTlpkhZWSAq8SZ-eDFMt9ukfeyV6lIA/view?usp=drivesdk
Deravi, Niloofar, Sharifi, Yasaman, Koohi, Fatemeh, Zadeh, Seyed Saeed Tamehri, Masrouri, Soroush, Azizi, Fereidoun, & Hadaegh, Farzad. The association between fasting plasma glucose variability and incident GFR decline: evidence from two cohort studies [Internet]. 2023 [cited 2025 Jan 13]. Available from: https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/counter/pdf/10.1186/s12889-023-15463-8.pdf
An Lingwang, Yu Qiuzhi, Chen Linhui, Tang Hong, Liu Yanjun, Yuan Qun, & Lu Juming. The Association Between the Decline of GFR and a Reduction of Hemoglobin A1c in Type 2 Diabetic Patients [Internet]. 2023 [cited 2025 Jan 13]. Available from: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8807519/pdf/fendo-12-723720.pdf
Saini M, Vamne A, Kumar V, Chandel MS. The Study of Pattern of Lipid Profile in Chronic Kidney Disease Patients on Conservative Management and Hemodialysis: A Comparative Study [Internet]. 2024 [cited 2025 Jan 16]. Available from: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8863557/pdf/cureus-0014-00000021506.pdf
Jairoun AA, Ping CC, Ibrahim B. Predictors of chronic kidney disease survival in type 2 diabetes: a 12-year retrospective cohort study utilizing estimated glomerular filtration rate [Internet]. 2024 [cited 2025 Aug 17]. Available from: https://www.nature.com/articles/s41598-024-58574-x.pdf
วันเพ็ญ เขตขงขวาง. การศึกษาความสัมพันธ์ของผลตรวจทางห้องปฏิบัติการกับการเกิดโรคไตในผู้ป่วยเบาหวานที่มาตรวจติดตามที่โรงพยาบาลนครพนม [อินเทอร์เน็ต]. 2567 [สืบค้นเมื่อวันที่ 17 ส.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/nkpjournal_9/article/view/273901/184373
พิชยา จันทร์อบ. ความสัมพันธ์ระหว่างระดับไขมันในเลือด (Triglyceride, Cholesterol, LDL, HDL) กับค่า GFR เพื่อประเมินความเสี่ยงของโรคไตในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 โรงพยาบาลสามชัย จังหวัดกาฬสินธุ์. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อม และสุขภาพชุมชน 2567; 9 (4), 497-506.
Dean AG, Sullivan KM, Soe MM. OpenEpi: Open Source Epidemiologic Statistics for Public Health [Internet]. 2023 [cited 2025 Jan 25]. Available from: https://www.openepi.com/SampleSize/SSPropor.htm
วิมลพร พูลศิริ. อัตราการกรองไตในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 หลังใช้การควบคุมปัจจัยเสี่ยงต่อไตเรื้อรังด้วยตนเอง โรงพยาบาลประจักษ์ศิลปาคม จังหวัดอุดรธานี. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลอุดรธานี 2560;23(3), 316-26.
จรูญ บุญธกานนท์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการลดลงของอัตราการกรองของไตอย่างรวดเร็ว ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะ 3-4 โรงพยาบาลเกษตรสมบูรณ์ จังหวัดชัยภูมิ. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9 : วารสารส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม 2566;17(1), 13-27.
Akter N, Nessa A, Sharmin A, Dipa MI, Israt S, Firoz S, et al. Relationship of Serum Creatinine and Estimated Glomerular Filtration Rate in Patients with Chronic Kidney Disease. Mymensingh medical journal 2020; 29(4):779-83.
Lee CL, Chen CH, Wu MJ, Tsai SF. The variability of glycated hemoglobin is associated with renal function decline in patients with type 2 diabetes. Therapeutic advances in chronic disease 2020; 11:1-10
Pontremoli R, Desideri G, Arca M, Temporelli PL, Perrone V, Dovizio M, et al. Hypertriglyceridemia is associated with decline of estimated glomerular filtration rate and risk of end-stage kidney disease in a real-word Italian cohort: Evidence from the TG-RENAL Study. European Journal of Internal Medicine 2023; 111:90-6.
Arnold F, Kappes J, Rottmann FA, Westermann L, Welte T. HbA1c-dependent projection of long-term renal outcomes. Journal of Internal Medicine 2024;295(2):206-15.
Soohoo M, Hashemi L, Hsiung JT, Moradi H, Budoff MJ, Kovesdy CP, et al. Association of Serum Triglycerides and Renal Outcomes among 1.6 Million US Veterans. Nephron 2022;146(5):457-68.
Zewinger S, Speer T, Kleber ME, Scharnagl H, Woitas R, Lepper PM, et al. HDL Cholesterol Is Not Associated with Lower Mortality in Patients with Kidney Dysfunction. Journal of the American Society of Nephrology 2014;25(5):1073-82.
สุปราณี สูงแข็ง และสมพร แวงแก้ว. การวิเคราะห์ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเกิดภาวะไตเรื้อรังในผู้ป่วยเบาหวาน ในจังหวัดอุดรธานี. วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 7 จังหวัดสกลนคร 2560; 13 (2), 1-9.
Aiumtrakul N, Kittithaworn A, Supasyndh O, Krittayaphong R, Phrommintikul A, Satirapoj B. Association of body mass index with kidney function and mortality in high cardiovascular risk population: A nationwide prospective cohort study. Nephrology 2022;27(1):25-34.
