การศึกษาผลการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานแบบครอบคลุมจากทีมสหวิชาชีพของชุมชน สู่โรคเบาหวานระยะสงบ ในอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย
คำสำคัญ:
โรคเบาหวาน, การดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานแบบครอบคลุมจากทีมสหวิชาชีพของชุมชนบทคัดย่อ
งานวิจัยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลลัพธ์การดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานแบบครอบคลุมจากทีมสหวิชาชีพของชุมชนสู่โรคเบาหวานระยะสงบ ในอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย การศึกษาติดตามย้อนหลังครั้งนี้มีกลุ่มตัวอย่างคือ ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่สมัครใจเข้ารับการดูแลแบบครอบคลุมจากทีมสหวิชาชีพของชุมชนในพื้นที่อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย จำนวน 28 คน เก็บรวบรวมข้อมูลวิจัยจากเวชระเบียนของผู้ป่วย ระหว่างวันที่ 26 มีนาคม 2567 ถึงวันที่ 28 มิถุนายน 2567 ด้วยแบบฟอร์มบันทึกข้อมูลและแบบฟอร์มการติดตามผลการทำกิจกรรม และวิเคราะห์ด้วยสถิติจำนวน ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และ Paired Sample t-test
ผลการศึกษาพบว่า 1) คุณลักษณะพื้นฐานของผู้ป่วยโรคเบาหวาน ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง คิดเป็นร้อยละ 75.0 มีอายุน้อยกว่า 60 ปี ร้อยละ 60.7 พฤติกรรมสุขภาพ พบว่า ผู้ป่วยถึงร้อยละ 96.4 ไม่สูบบุหรี่ และร้อยละ 89.3 ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ โรคประจำตัวร่วม พบว่า ร้อยละ 50 มีโรคความดันโลหิตสูง ร้อยละ 67.9 มีภาวะไขมันผิดปกติในเลือด และมีเพียงร้อยละ 3.6 ที่มีโรคไตวายเรื้อรังร่วมด้วย ส่วนการรักษาโรคเบาหวาน ผู้ป่วยรับประทานยาจำนวน 2 เม็ด ร้อยละ 50.0 มีระดับค่า HbA1c เริ่มต้น ≥ 7% ร้อยละ 57.1 และมูลค่ายารักษาโรคเบาหวาน 101 - 200 บาท ต่อ 3 เดือน ร้อยละ 50.0 ส่วนค่าความดันโลหิต พบว่าร้อยละ 78.6 มี Systolic BP ต่ำกว่า 140 mmHg ร้อยละ 82.1 มี Diastolic BP ต่ำกว่า 90 mmHg และดัชนีมวลกาย (BMI) พบว่าร้อยละ 89.3 ของผู้ป่วยมีค่า BMI ≥ 23 และ 2) ผลการดูแลผู้ป่วยโรคเบาหวานแบบครอบคลุมจากทีมสหวิชาชีพของชุมชนครบ 3 เดือน พบว่า สามารถลดระดับค่าน้ำตาลสะสมในเลือด (Hemoglobin A1c: HbA1c) จาก 7.45% เหลือ 6.79% (p = 0.003) มีผู้ป่วยจำนวน 8 คน คิดเป็นร้อยละ 28.6 เข้าเกณฑ์โรคเบาหวานระยะสงบ การใช้ยาลดน้ำตาลในเลือดค่าเฉลี่ยจำนวนเม็ดยาลดลงจาก 1.82 เม็ด เหลือเพียง 0.61 เม็ดต่อวัน (p < 0.001) และมูลค่ายารักษาโรคเบาหวานลดลงจากเฉลี่ย 160.71 บาท ต่อ 3 เดือน เหลือเพียง 54.64 บาท ต่อ 3 เดือน (p < 0.001) ส่วนค่าความดันโลหิต Systolic Blood pressure ลดลงจาก 132.86 เป็น 127.04 mmHg (p = 0.016) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 แต่ Diastolic Blood pressure ลดลงเล็กน้อย จาก 81.29 เป็น 77.11 mmHg (p = 0.079) และค่าดัชนีมวลกาย (BMI) ไม่แตกต่างกัน
เอกสารอ้างอิง
วิชัย เอกพลากร, หทัยชนก พรรคเจริญ, กนิษฐา ไทยกล้า, และวราภรณ์ เสถียรนพเก้า. (2559). รายงานการสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 5 พ.ศ. 2557. อักษร กราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.
วิชัย เอกพลากร, หทัยชนก พรรคเจริญ, และวราภรณ์ เสถียรนพเก้า. (2564). รายงานการสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562-2563. อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.
Health Data Center (HDC). (2567). รายงานตามตัวชี้วัด NCD Clinic Plus ปี 2566. https://thaitgri.orghttps://hdcservice.moph.go.th/
สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมาร และหน่วยงานอื่น ๆ. (2566). แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน 2566. ศรีเมืองการพิมพ์.
สำนักงานพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศแผนงานพัฒนาดัชนีภาระโรคแห่งประเทศไทย. (2566). รายงานภาระโรคและการบาดเจ็บของประชากรไทย พ.ศ. 2562. แฮนดี เพรส.
โรงพยาบาลศรีสัชนาลัย. (2567). รายงานประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566. โรงพยาบาลศรีสัชนาลัย.
คณะทำงานพัฒนาแนวทางการรักษาผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 รายใหม่ให้เข้าสู่ระยะสงบของโรคด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมร่วมกับการตรวจระดับน้ำตาลในเลือดด้วยตนเอง. (2565). แนวทางการดูแลผู้ป่วยเบาหวาน ชนิดที่ 2 ให้เข้าสู่ โรคเบาหวานระยะสงบด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอย่างเข้มงวดสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ และสาธารณสุข. พีพี มีเดีย ดีไซน์ แอนด์ พริ้นท์.
เทอดศักดิ์ เดชคง. (2560). สนทนาสร้างแรงจูงใจเพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพสำหรับผู้ป่วย NCDs. บียอนด์ พับลิสชิ่ง.
Wheatley, S. D., Deakin, T. A., Arjomandkhah, N. C., Hollinrake, P. B., & Reeves, T. E. (2021). Low Carbohydrate Dietary Approaches for People With Type 2 Diabetes-A Narrative Review. Frontiers in nutrition, 8, 687658. https://doi.org/10.3389/fnut.2021.687658.
Kelly, T., Unwin, D., & Finucane, F. (2020). Low-Carbohydrate Diets in the Management of Obesity and Type 2 Diabetes: A Review from Clinicians Using the Approach in Practice. International journal of environmental research and public health, 17(7), 2557. https://doi.org/10.3390/ijerph17072557.
Juray, S., Axen, K. V., & Trasino, S. E. (2021). Remission of Type 2 Diabetes with Very Low-Calorie Diets-A Narrative Review. Nutrients, 13(6), 2086. https://doi.org/10.3390/nu13062086.
Rosenfeld, R. M., Kelly, J. H., Agarwal, M., Aspry, K., Barnett, T., Davis, B. C., Fields, D., Gaillard, T., Gulati, M., Guthrie, G. E., Moore, D. J., Panigrahi, G., Rothberg, A., Sannidhi, D. V., Weatherspoon, L., Pauly, K., & Karlsen, M. C. (2022). Dietary Interventions to Treat Type 2 Diabetes in Adults with a Goal of Remission: An Expert Consensus Statement from the American College of Lifestyle Medicine. American journal of lifestyle medicine, 16(3), 342–362. https://doi.org/10.1177/15598276221087624.
Lean, M. E., Leslie, W. S., Barnes, A. C., Brosnahan, N., Thom, G., McCombie, L., Peters, C., Zhyzhneuskaya, S., Al-Mrabeh, A., Hollingsworth, K. G., Rodrigues, A. M., Rehackova, L., Adamson, A. J., Sniehotta, F. F., Mathers, J. C., Ross, H. M., McIlvenna, Y., Stefanetti, R., Trenell, M., Welsh, P., … Taylor, R. (2018). Primary care-led weight management for remission of type 2 diabetes (DiRECT): an open-label, cluster-randomised trial. Lancet (London, England), 391(10120), 541–551. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(17)33102-1.
Taheri, S., Zaghloul, H., Chagoury, O., Elhadad, S., Ahmed, S. H., El Khatib, N., Amona, R. A., El Nahas, K., Suleiman, N., Alnaama, A., Al-Hamaq, A., Charlson, M., Wells, M. T., Al-Abdulla, S., & Abou-Samra, A. B. (2020). Effect of intensive lifestyle intervention on bodyweight and glycaemia in early type 2 diabetes (DIADEM-I): an open-label, parallel-group, randomised controlled trial. The lancet. Diabetes & endocrinology, 8(6), 477–489. https://doi.org/10.1016/S2213-8587(20)30117-0.
McMacken, M., & Shah, S. (2017). A plant-based diet for the prevention and treatment of type 2 diabetes. Journal of geriatric cardiology : JGC, 14(5), 342–354. https://doi.org/10.11909/j.issn.1671-5411.2017.05.009.
Albosta, M., & Bakke, J. (2021). Intermittent fasting: is there a role in the treatment of diabetes? A review of the literature and guide for primary care physicians. Clinical diabetes and endocrinology, 7(1), 3. https://doi.org/10.1186/s40842-020-00116-1.
Colberg, S. R., Sigal, R. J., Yardley, J. E., Riddell, M. C., Dunstan, D. W., Dempsey, P. C., Horton, E. S., Castorino, K., & Tate, D. F. (2016). Physical Activity/Exercise and Diabetes: A Position Statement of the American Diabetes Association. Diabetes care, 39(11), 2065–2079. https://doi.org/10.2337/dc16-1728.
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. (2566). แนวทางการดำเนินงานการดูแลผู้เป็นเบาหวานให้เข้าสู่ระยะสงบ (Remission service). กรม.
Kang H. (2021). Sample size determination and power analysis using the G*Power software. Journal of educational evaluation for health professions, 18, 17. https://doi.org/10.3352/jeehp.2021.18.17
Taheri, S., Zaghloul, H., Chagoury, O., Elhadad, S., Ahmed, S. H., El Khatib, N., Amona, R. A., El Nahas, K., Suleiman, N., Alnaama, A., Al-Hamaq, A., Charlson, M., Wells, M. T., Al-Abdulla, S., & Abou-Samra, A. B. (2020). Effect of intensive lifestyle intervention on bodyweight and glycaemia in early type 2 diabetes (DIADEM-I): an open-label, parallel-group, randomised controlled trial. The lancet. Diabetes & endocrinology, 8(6), 477–489. https://doi.org/10.1016/S2213-8587(20)30117-0
Lean, M. E. J., Leslie, W. S., Barnes, A. C., Brosnahan, N., Thom, G., McCombie, L., Peters, C., Zhyzhneuskaya, S., Al-Mrabeh, A., Hollingsworth, K. G., Rodrigues, A. M., Rehackova, L., Adamson, A. J., Sniehotta, F. F., Mathers, J. C., Ross, H. M., McIlvenna, Y., Welsh, P., Kean, S., Ford, I., … Taylor, R. (2019). Durability of a primary care-led weight-management intervention for remission of type 2 diabetes: 2-year results of the DiRECT open-label, cluster-randomised trial. The lancet. Diabetes & endocrinology, 7(5), 344–355. https://doi.org/10.1016/S2213-8587(19)30068-3
Xin, Y., Davies, A., Briggs, A., McCombie, L., Messow, C. M., Grieve, E., Leslie, W. S., Taylor, R., & Lean, M. E. J. (2020). Type 2 diabetes remission: 2 year within-trial and lifetime-horizon cost-effectiveness of the Diabetes Remission Clinical Trial (DiRECT)/Counterweight-Plus weight management programme. Diabetologia, 63(10), 2112–2122. https://doi.org/10.1007/s00125-020-05224-2
Whelton, P. K., Carey, R. M., Aronow, W. S., Casey, D. E., Jr, Collins, K. J., Dennison Himmelfarb, C., DePalma, S. M., Gidding, S., Jamerson, K. A., Jones, D. W., MacLaughlin, E. J., Muntner, P., Ovbiagele, B., Smith, S. C., Jr, Spencer, C. C., Stafford, R. S., Taler, S. J., Thomas, R. J., Williams, K. A., Sr, Williamson, J. D., … Wright, J. T., Jr (2018). 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults: Executive Summary: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Clinical Practice Guidelines. Hypertension (Dallas, Tex. : 1979), 71(6), 1269–1324. https://doi.org/10.1161/HYP.0000000000000066
Khoury, M. J., Iademarco, M. F., & Riley, W. T. (2016). Precision Public Health for the Era of Precision Medicine. American journal of preventive medicine, 50(3), 398–401. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2015.08.031
