ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพ ความตระหนักด้านสุขภาพ และพฤติกรรมสุขภาพ เพื่อการป้องกันโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงของประชาชนในหมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ตำบลท่าพระยา อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม
คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, ความตระหนักด้านสุขภาพ, พฤติกรรมสุขภาพบทคัดย่อ
การวิจัยนี้ เป็นการศึกษาภาคตัดขวาง (Cross-sectional study) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพ ความตระหนักด้านสุขภาพ พฤติกรรมสุขภาพ และความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพ ความตระหนักด้านสุขภาพ กับพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงและโรคติดเชื้ออุบัติใหม่ โควิด- 19 ของประชาชนกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 345 คน ในหมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ ตำบลท่าพระยา อำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม
ผลการวิจัย: พบว่า กลุ่มตัวอย่างมีระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพในระดับดี คะแนนเฉลี่ย (3.53 ± .526) ระดับความตระหนักด้านสุขภาพ ระดับพอใช้ คะแนนเฉลี่ย (3.41 ± .359) ระดับพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง ระดับดี คะแนนเฉลี่ย (3.51 ± .735) พฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันโรคติดเชื้อโควิด-19 ระดับดีมาก คะแนนเฉลี่ย (4.71 ± .565) ด้านความสัมพันธ์ พบว่า ความรอบรู้ด้านสุขภาพ มีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมสุขภาพด้านการป้องกันโรคไม่ติดต่อ ในระดับปานกลาง (r=.442, p < 0.01) ส่วนความรอบรู้ด้านสุขภาพมีความสัมพันธ์ กับพฤติกรรมป้องกันโรคติดต่อในระดับต่ำสุด (r=.117, p < .05) และความตระหนักด้านสุขภาพมีความสัมพันธ์ในระดับต่ำกับพฤติกรรมสุขภาพด้านการป้องกันโรคไม่ติดต่อและโรคติดต่อ (r=.357 , p < .001), (r=.252 , p < .001)
เอกสารอ้างอิง
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. รายงานประจำปีNCDs 2565. [อินเทอร์เน็ต]. 2565. [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://online.fliphtml5.com/hvpvl/evzj/
สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ. แผนปฏิบัติการด้านการป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อของประเทศไทย (พ.ศ. 2566 - 2570). [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 10 มิ.ย. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://old.nationalhealth.or.th/th/node/5015
องค์การอนามัยโลก. โครงการการป้องกันและควบคุมโรคไม่ติดต่อ ภายใต้ยุทธศาสตร์ความร่วมมือของประเทศระหว่างรัฐบาลไทยกับองค์การอนามัยโลก มกราคม 2560 - ธันวาคม 2564. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 2 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.who.int/docs/default-source/thailand/ncds/ccs-ncd-proposal-thai.pdf
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. ประชาชนรอบรู้ สู้โรคไม่ติดต่อ Health Literacy: Together Fight NCDs. 2565. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 8 มิ.ย. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://anyflip.com/labww/ovxo/
จุฑาภรณ์ สว่างเมฆ. ปัจจัยที่มีผลต่อความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) หมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมต้นแบบ จังหวัดกระบี่. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน. 2564; 6(3): 121 - 30.
รสสุคนธ์ พิไชยแพทย์, จงกลนี ตุ้ยเจริญ, สุรีพร แสงสุวรรณ, สุระพงษ์ ฝ่ายเคนา, นลป์ธนัญศ์ ไชยวงศ์. ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพในการป้องกันโรคไม่ติดต่อเรื้อรังของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. วารสารสุขศึกษา. 2568; 48(1): 88 - 101.
พรภัทรา แสนเหลา, สุวารี ทวนวิเศษกุล, ปัญญ์กรินทร์ หอยรัตน์, สมัคร ตาปราบ. ความรอบรู้ด้านสุขภาพตามหลัก 3อ. 2ส. ของประชาชนกลุ่มเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อ ตำบลนาฝาย จังหวัดชัยภูมิ. วารสารพยาบาล. 2565; 71(4): 20 - 8.
พรศรี สิงคะปะ, วงศกร ราชปันติ้บ. การศึกษาความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพตาม 3อ. 2ส. ประชาชนที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไป อำเภอร้องกวาง จังหวัดแพร่. วารสารสาธารณสุขมูลฐานภาคอิสาน. 2564; 36(1): 16 - 23.
กิติพงษ์ เรือนเพ็ชร, สุภิสา ขำเอนก, อภิสรากรณ์ หิรัณย์วิชญกุล, สุวรัตน์ ธีระสุต, ศิริลักษณ์ สุวรรณวงษ์. ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ 3อ. 2ส. ของนิสิตพยาบาล มหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่งในจังหวัดบุรีรัมย์. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9. 2565; 17(1): 1 - 12.
ปาจรา โพธิหัง. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพและป้องกันโรคในประเทศไทย: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ. วารสารคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา. 2564; 29(3): 115 - 30.
World Health Organization Regional Office for South-East Asia. Health Literacy Toolkit. New Delhi: WHO; 2014. [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://library.nhs.uk/wp-content/uploads/sites/4/2023/06/Health-Literacy-Toolkit.pdf
กรมสุขภาพจิต. ตระหนักรู้ "ดูแลตัวเอง" ชีวิตดีระยะยาวรับ "สังคมสูงอายุ". [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=31528
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือการดำเนินงานสุขศึกษา ตำบลจัดการคุณภาพชีวิตและชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพ.2565. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.hed.go.th/.
World Health Organization. ความรู้ด้านสุขภาพ.[อินเทอร์เน็ต]. 2567 [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/health-literacy
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. กลยุทธ์การสร้างเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ. 2561. บริษัท สามเจริญพาณิชย์(กรุงเทพ) จำกัด.
เขตสุขภาพที่ 11. โปรแกรมคำนวณขนาดตัวอย่าง [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://hpc11.go.th/me-working-age/krejcie-morgan/index.
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุข. แบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพ ความตระหนักด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ เพื่อป้องกันโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง ของประชาชนวัยทำงาน ในหมู่บ้านปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ พื้นที่ตำบลจัดการสุขภาพ ปี 2568. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 5 มิ.ย. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.hed.go.th/.
กัญญาพัชร บัดแก้ว. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้สุขภาพในการป้องกันโรคไม่ติดต่อเรื้อรังของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อำเภอวังโป่ง จังหวัดเพชรบูรณ์. ปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2566. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://ir.stou.ac.th/bitstream/123456789/13802/1/2645000643.pdf
พัชรินทร์ มณีพงศ์, วลัยพร สิงห์จุ้ย, สัญญา สุขขำ, เพ็ชรน้อย ศรีผุดผ่อง. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพ 3อ2ส ของประชาชนจังหวัดสุพรรณบุรี. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุพรรณบุรี. 2567; 4(1): 84 – 93
หนึ่งฤทัย ศรีภิรมย์, สาโรจน์ เพชรมณี, ธณกร ปัญญาใสโสภณ. ความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมสุขภาพดีวิถีใหม่ของประชาชนวัยทำงานเขตสุขภาพที่ 4 ประเทศไทย. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุพรรณบุรี. 2568; 8(2): 59 – 80
กฤษณี ศรีเมือง. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพกับพฤติกรรมสุขภาพ 3อ.2ส. ของบุคลากรทางการแพทย์ โรงพยาบาลศูนย์การแพทย์ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์. หลักสูตรปริญญาสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาวิทยาศาสตร์สุขภาพ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช พ.ศ. 2563. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 1 ก.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://ir.stou.ac.th/
เบญจวรรณ บัวชุ่ม. ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ตำบลป่างิ้ว อำเภอเวียงป่าเป้า จังหวัดเชียงราย. วารสารวิชาการกรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. 2563; 16(3): 49 - 58.
ศิรินทร ปัญจะทองคำ. ความรอบรู้ด้านสุขภาพป้องกันโรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง วัยทำงาน ในสถานประกอบการส่งเสริมสุขภาพ เขตสุขภาพที่ 4 วารสารสุขภาพและสิ่งแวดล้อมศึกษา. 2566; 8(2) ; 1 – 8
ปัทมา คงบุญรักษ์. ความรอบรู้ด้านสุขภาพ ความตระหนักด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพ เพื่อป้องกันโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงของอาสาสมัครสาธารณสุขประจาหมู่บ้าน (อสม.) เขตเทศบาลเมืองหลังสวน อำเภอหลังสวน จังหวัดชุมพร. วารสารสิ่งแวดล้อมศึกษาการแพทย์และสุขภาพ. 2568; 10(2): 905 -918
อนัญลักษณ์ เชาวลา. การตระหนักรู้เกี่ยวกับสุขภาพ และปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความตั้งใจซื้ออาหารที่เน้นพืชเป็นหลักของผู้บริโภคเจเนอเรชันเอกซ์. วิทยานิพนธ์นิเทศศาสตรมหาบัณฑิต. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2566. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 19 พ.ค. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://digital.car.chula.ac.th/cgi/viewcontent.cgi?article=12240&context=chulaetd
Chimezie R.O. Health Awareness: A Significant Factor in Chronic Diseases Prevention and Access to Care. J Bio-Sci & Med. 2023;11(2): [Internet]. [cited 2025 May 21]. Available from: doi: 10.4236/jbm.2023.112005.
กฤศภณ เทพอินทร์, เสน่ห์ ขุนแก้ว. ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสุขภาพของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อำเภอฟากท่า จังหวัดอุตรดิตถ์. วารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี อุตรดิตถ์. 2565; 14(1): 206 - 18.
จิตติยา ใจคำ , จักรกฤษณ์ วังราษฎร์ , อักษรา ทองประชุม. ความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมสร้างเสริมสุขภาพตามหลัก 3อ. 2ส. ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน. วารสารวิชาการสุขภาพภาคเหนือ. 2564; 8(2): 1 – 24
ณัฐริกา พร้อมพูน, กฤษิณี เหลื่อง, วรางคณา คงสวัสดิ์, กฤติญา เส็งนา, ภูษณิศา มีนาเขตร. ความรอบรู้ทางสุขภาพด้านการป้องกนัโรคโควิด-19 และพฤติกรรมสุขภาพแบบชีวิตวิถีใหม่ ของนักศึกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร์มหาวิทยาลัย อุบลราชธานี. วารสารสุขภาพและการพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี. 2565; 1(1): 16 - 27
บุบผา ทรงกิจ. ความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หลังเปลี่ยนผ่านเป็นโรคประจำถิ่นของผู้สูงอายุโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบางจัก อำเภอวิเศษชัยชาญ จังหวัดอ่างทอง สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอ่างทอง. [อินเทอร์เน็ต]. [เข้าถึงเมื่อ 1 มิ.ย. 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://atg-h.moph.go.th/sites/default/files/2024-เอกสารเผยแพร่.pdf
Remr J.. Validation of the Health Consciousness Scale among the Czech Population. Healthcare 2023, 11(11), 1628; https://doi.org/10.3390/healthcare11111628
