การพัฒนาการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลเรื่องไตในชุมชน อำเภอสมเด็จ จังหวัดกาฬสินธุ์
คำสำคัญ:
การใช้ยาอย่างสมเหตุผล, ชุมชน, ไตบทคัดย่อ
การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัญหาการใช้ยาในกลุ่มผู้ป่วยไตและกลุ่มเสี่ยง, การใช้สติ๊กเกอร์สี“รู้ไต”, ปัญหาการใช้ยาในผู้ป่วยที่มารับการรักษาในโรงพยาบาลและเยี่ยมบ้าน ความรอบรู้ด้านยาอย่างสมเหตุผลเรื่องไตในชุมชน การศึกษา แบ่งเป็น 6 ระยะ กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ป่วยไตและกลุ่มเสี่ยงที่มารับบริการในคลินิก NCD โรงพยาบาลสมเด็จ ที่มารับบริการระหว่างวันที่ 1 กันยายน – 30 กันยายน 2568 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา (Descriptive statistics)
ผลการศึกษาพบว่า ปัญหาการใช้ยาในผู้ป่วยไตและกลุ่มเสี่ยง 51 ราย ส่วนใหญ่ไม่รู้ค่าไตว่าอยู่ระยะใด แต่รับรู้ว่าค่าไตดี/ไม่ดีร้อยละ 74.50, การควบคุมอาหารป้องกันไตร้อยละ 15.68,การดื่มน้ำตามระยะไตร้อยละ 56.86, กินยาอื่นร่วมด้วย ร้อยละ 15.69 และการใช้ยาแก้ปวด, ยาชุดและยาสมุนไพรมีผลต่อไตร้อยละ 62.74 การศึกษาการใช้สติ๊กเกอร์สี“รู้ไต”ในผู้ป่วยโรคไต 112 ราย พบว่า มี eGFRเฉลี่ย 46.59± 8.79 ml/min/1.73 m2 เป็นผู้ป่วยไตระยะ 3a,3b และ 4 จำนวน 84, 24 และ 4 ราย ตามลำดับ รับรู้ว่าค่าไตดี/ไม่ดีร้อยละ 46.43, การปรับพฤติกรรมสามารถชะลอไตเสื่อมร้อยละ 21.43, ปรับอาหารป้องกันไตเสื่อมร้อยละ 53.57, ดื่มน้ำที่เหมาะสมตามระยะไต ร้อยละ 35.71 และข้อห้ามใช้ยาแก้ปวด, ยาชุดและยาสมุนไพรในผู้ป่วยไตร้อยละ 25.00 หลังให้ความรู้พบว่า ผู้ป่วยรู้เรื่องไตมากขึ้น ส่วนการศึกษาปัญหาการใช้ยาไม่เหมาะสมในผู้ป่วยที่มารับการรักษาในโรงพยาบาล พบว่า มี 6 ครั้ง ได้แก่ NSAIDs ทำให้เกิด AKI 2 ครั้ง, ยาชุด ทำให้เกิด AKI และHepatitis อย่างละ 1 ครั้ง, สมุนไพรทำให้เกิด AKI 1 ครั้ง และแพ้ยาจากยาต้านจุลชีพ 1 ครั้ง และการใช้ยาไม่เหมาะสมในผู้ป่วยเยี่ยมบ้าน มี 5 ครั้ง ได้แก่ ผู้ป่วยซื้อยาชุด 2 ราย และผู้ป่วย stroke ซื้ออาหารเสริม 3 ราย ส่วนความรอบรู้ด้านยาเรื่องไตในชุมชน ให้ความรู้ อสม. 18 ราย พบว่า ความรู้เกี่ยวกับโรคไตเรื้อรัง ก่อนและหลังให้ความรู้ได้คะแนนเฉลี่ย 80.26±2.12 และ 90.79±2.12 ตามลำดับ แล้วนำมาสอบถามในชุมชน 85 ราย พบว่า ความรอบรู้ด้านสุขภาพ มีความรอบรู้เฉลี่ย 85.44±10.79 แบ่งเป็น ความรอบรู้เรื่องการเข้าถึงข้อมูลสุขภาพและบริการสุขภาพร้อยละ 78, ทักษะการสื่อสารร้อยละ 64.29, ทักษะการตัดสินใจร้อยละ 73.24, การรู้เท่าทันสื่อร้อยละ 82.7 และการจัดการตนเอง ร้อยละ 84.35
เอกสารอ้างอิง
ชมพูนุท เสียงแจ้ว. ผลลัพธ์การพัฒนาแนวทางการใช้ยาปลอดภัยในตำบลพรุพี อำเภอบ้านนาสาร จังหวัดสุราษฎร์ธานี ปี 2562 – 2563 : 2563
กองบริหารการสาธารณสุข สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการดำเนินงานพัฒนาระบบการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในชุมชน. สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข; 2563.
อนันต์ ยอดสวัสดิ์. ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสำเร็จตามรูปแบบการเฝ้าระวังการใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลในชุมชน ตามมาตรฐานร้านชำ RDU อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา 2567 ; 2567
กัลยาณี อาชาสันติสุข. รูปแบบการจัดการปัญหาการใช้ยาไม่ปลอดภัยในชุมชน ปีที่ 5 ฉบับบที่ 1 เดือน มกราคม-เมษายน ; 2567
ชมพูนุท เสียงแจ้ว, คชาพล นิ่มเดช, นาฎยา สุวรรณ, พุทธชาติ มากชุมนุม, วิโรจน์ ทองฉิม, ณัฐนันท์ เพชรประดิษฐ์. การสำรวจการใช้ยาปฏิชีวนะและผลิตภัณฑ์สุขภาพที่ผสมสเตียรอยด์ในผู้สูงอายุ. วารสารวิชาการแพทย์เขต 11. 2562;33(1):231-42.
