ผลของโปรแกรมนักส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพในการพัฒนาองค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพในหน่วยงานปฐมภูมิ สังกัดสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานี
คำสำคัญ:
โปรแกรมนักส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ, องค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพ, หน่วยบริการปฐมภูมิบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลอง มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เปรียบเทียบคะแนนการพัฒนาองค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพในหน่วยงานปฐมภูมิก่อนและหลังการใช้โปรแกรมนักส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ ในกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม และ 2) เปรียบเทียบคะแนนการพัฒนาองค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพในหน่วยงานปฐมภูมิ ระหว่างกลุ่มที่ได้รับโปรแกรมนักส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพกับกลุ่มที่ได้รับการดูแลตามปกติ กลุ่มตัวอย่างเป็นเจ้าหน้าที่สาธารณสุขในหน่วยงานปฐมภูมิ จังหวัดอุดรธานี จำนวน 313 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง 146 คน และกลุ่มควบคุม 167 คน โดยการสุ่มอย่างง่าย เก็บข้อมูลระหว่างวันที่ 1 พฤษภาคม ถึง 31 ตุลาคม 2567 เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วย โปรแกรมนักส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ (48 ชั่วโมง 15 บทเรียน) และแบบประเมินองค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพของกรมอนามัย วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา Paired t-test และ Independent t-test
ผลการศึกษาพบว่า ก่อนการทดลองทั้งสองกลุ่มมีคะแนนเฉลี่ยไม่แตกต่างกัน (2.988 vs 2.992, p=0.8891) ภายหลังการทดลอง พบว่ากลุ่มควบคุมมีคะแนนเฉลี่ยเพิ่มขึ้นจาก 2.992 เป็น 3.040 (p<0.001) ในขณะที่กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยเพิ่มขึ้นจาก 2.988 เป็น 3.583 (p<0.001) เมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่ม พบว่าหลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (3.583 vs 3.040, p<0.001)
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. The global health observatory. Geneva: WHO; 2020.
กระทรวงสาธารณสุข. แผนยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ปี ด้านสาธารณสุข (พ.ศ. 2560-2579). นนทบุรี: สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข; 2561.
กรมอนามัย. คู่มือการพัฒนาหน่วยบริการสุขภาพปฐมภูมิให้เป็นองค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพ. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2561.
Brach C, Keller D, Hernandez LM, Baur C, Parker R, Dreyer B, et al. Ten attributes of health literate health care organizations. NAM Perspectives 2012;1(1):1-10.
Nutbeam D. The evolving concept of health literacy. Soc Sci Med 2008;67(12):2072-8.
Pelikan JM, Dietscher C. Why should and how can hospitals improve their organizational health literacy?. Bundesgesundheitsblatt 2015;58:989-95.
Parker RM, Ratzan SC, Lurie N. Health literacy: a policy challenge for advancing high-quality health care. Health Aff 2003;22(4):147-53.
Schillinger D, Keller D. The other side of the coin: attributes of a health literate healthcare organization. Washington: National Academy Press; 2012.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานี. รายงานประจำปี 2566. อุดรธานี: สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอุดรธานี; 2566.
สายชล คล้อยเอี่ยม, กมลวรรณ สุขประเสริฐ, ภารุจีร์ เจริญเผ่า, ฐานิตา คุณารักษ์, กันยา เค้นา. ผลของการสนับสนุนและส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาองค์กรรอบรู้ด้านสุขภาพในสถานบริการสุขภาพภาครัฐ. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข 2566;17(3):429-41.
อินทนนท์ อินทนพ. การพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยกลไกการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม. วารสารสุขภาพและสิ่งแวดล้อมศึกษา 2565;7(3):85-95.
Beauchamp A, et al. The impact of translated health literacy interventions on participant outcomes: a systematic review. J Health Commun. 2018;23(5):410-28.
Willis CD, et al. Scaling up complex health interventions: insights from a realist synthesis. Health Res Policy Syst. 2019;17(1):24.
นัฐชัย คุปติปัทมกุล, นครินทร์ ประสิทธิ์ และ พิทยา ธรรมวงศา. ปัจจัยแห่งความสำเร็จและปัจจัยทางการบริหารที่มีผลต่อการพัฒนาองค์กรแห่งความรอบรู้ด้านสุขภาพของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล. วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพแห่งประเทศไทย. 2567;6(4):1-9.
Trezona A, et al. Development of the organisational health literacy responsiveness framework. BMC Health Serv Res. 2021;21(1):74.
Lloyd JE, Song HJ, Dennis SM, Dunbar N, Harris E, Harris MF. A paucity of strategies for developing health literate organisations: a systematic review. PloS one. 2018 Apr 11;13(4):e0195018.
Farmanova E, et al. Organizational health literacy: review of theories, frameworks, guides. Inquiry. 2023;60:1-12.
Kripalani S, et al. Health literacy and quality improvement in health care organizations. Health Care Manage Rev. 2021;46(1):12-20.
Batterham RW, et al. Health literacy: applying concepts to improve health services. Public Health. 2023;137:85-93.
วรชัย จารีต, นครินทร์ ประสิทธิ์, ณฐกร นิลเนตร, อำพวรรณ นนทมาต, ศรัญญา พันธุโยธา, สุพัฒน์ คงศรีมา, พิทยา ธรรมวงศา. ความรอบรู้ด้านสุขภาพที่มีผลต่อการปฏิบัติงานป้องกันและควบคุมโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน จังหวัดขอนแก่น. วารสารวิทยาศาสตร์สุขภาพแห่งประเทศไทย. 2566;5(3):18-27.
