การพัฒนารูปแบบการควบคุมป้องกันโรคไข้เลือดออกของศูนย์ปฏิบัติการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข อำเภอนาเยีย จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

     การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการพัฒนารูปแบบการควบคุมป้องกันโรคไข้เลือดออกของศูนย์ปฏิบัติการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข อำเภอนาเยีย จังหวัดอุบลราชธานี โดยการประยุกต์ใช้แนวคิดการวิจัยเชิงปฏิบัติการ 4 ขั้นตอน คือ การวางแผน การปฏิบัติการ การติดตามประเมินผล และการสะท้อนผล คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างคือ ภาคีเครือข่ายของศูนย์ปฏิบัติการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข อำเภอนาเยีย จังหวัดอุบลราชธานี ได้แก่ ตัวแทนเจ้าหน้าที่สาธารณสุขระดับอำเภอและระดับตำบล ตัวแทนอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ตัวแทนของครัวเรือนในชุมชน ผู้นำชุมชน ตัวแทนจากโรงเรียน และตัวแทนผู้ดูแลวัด โดยการสมัครใจเข้าร่วมโครงการ จำนวน 50 คน เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนธันวาคม 2567 ถึง มิถุนายน 2568 โดยการศึกษาสถานการณ์ การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การสนทนากลุ่ม การสังเกตแบบมีส่วนร่วม และแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยการแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การรวบรวม จัดหมวดหมู่ และวิเคราะห์เนื้อหา เปรียบเทียบผลต่างค่าเฉลี่ยของคะแนนตัวแปรก่อนและหลังการทดลองโดยใช้สถิติ paired t-test

     ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการควบคุมป้องกันโรคไข้เลือดออกของศูนย์ปฏิบัติการตอบโต้ภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข อำเภอนาเยีย จังหวัดอุบลราชธานี ประกอบด้วย 6 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 วิเคราะห์บริบท สถานการณ์การระบาดของโรคไข้เลือดออก ขั้นตอนที่ 2 สร้างและพัฒนาศักยภาพเครือข่าย ขั้นตอนที่ 3 การเฝ้าระวังและประเมินความเสี่ยงต่อการเกิดโรคไข้เลือดออก การติดตามกำกับผ่านโปรแกรม Looker รวมมิตร พิชิตไข้เลือดออก ขั้นตอนที่ 4 การป้องกันโรคและควบคุมยุงพาหะ ขั้นตอนที่ 5 การสื่อสารความเสี่ยงและสร้างการมีส่วนรับผิดชอบของชุมชน และ ขั้นตอนที่ 6 จัดทำนโยบายสาธารณะในชุมชน หลังการทดลองกลุ่มตัวอย่างมีผลต่างค่าเฉลี่ยของคะแนนความรู้เรื่องโรคไข้เลือดออก การมีส่วนร่วมในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก และพฤติกรรมการป้องกันโรคไข้เลือดออก สูงกว่าก่อนการทดลองอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05)