การพัฒนารูปแบบการบริการลดละเลิกบุหรี่แบบครบวงจรโรงพยาบาลสุโขทัย
คำสำคัญ:
การพัฒนารูปแบบทางการพยาบาล, การบริการลดละเลิกบุหรี่, การบริการแบบแบบครบวงจรบทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์และปัญหา พัฒนารูปแบบการบริการ และประเมินผลลัพธ์การใช้รูปแบบการบริการลดละเลิกบุหรี่แบบครบวงจร ระหว่างเดือนมกราคม-สิงหาคม 2568 รวมระยะเวลา 8 เดือน กลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ภาคีเครือข่ายสุขภาพ จำนวน 15 คน และ ผู้สูบบุหรี่ที่เข้ารับบริการคลินิก จำนวน 45 คน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แนวทางการสนทนากลุ่ม แบบทดสอบความรู้ แบบประเมินพฤติกรรม แบบประเมินความตระหนัก และแบบประเมินความพึงพอใจ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติเชิงอนุมาน (Paired t-test) ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการศึกษาพบว่า กระบวนการพัฒนารูปแบบการบริการลดละเลิกบุหรี่แบบครบวงจรประกอบด้วย 8 กระบวนการหลัก ได้แก่ 1) การวิเคราะห์สถานการณ์และการประชุมทีมงาน 2) การหาแนวทางการดำเนินงานร่วมกัน 3) การกำหนดกลุ่มเป้าหมายและตัวชี้วัด 4) การประกาศเป็นนโยบายโรงพยาบาล 5) การติดตามและประเมินผล 6) การแก้ไขปัญหาการคัดกรองและการเข้าถึงบริการ 7) การสร้างความตระหนักและการมีส่วนร่วม และ 8) การพัฒนาทีมสหวิชาชีพและระบบงาน ผลลัพธ์การนำรูปแบบไปใช้พบว่า การคัดกรองผู้รับบริการอายุ 15 ปีขึ้นไปเพิ่มขึ้นร้อยละ 89.80 การเข้าสู่ระบบการบำบัดรักษาเพิ่มขึ้น ร้อยละ 25.17 การเลิกบุหรี่ได้อย่างน้อย 6 เดือนเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 33.33 คะแนนเฉลี่ยความรู้เรื่องบุหรี่เพิ่มขึ้น พฤติกรรมการเลิกบุหรี่เพิ่มขึ้น ความตระหนักการเลิกบุหรี่เพิ่มขึ้น และความพึงพอใจเพิ่มขึ้น อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 (t= 8.95, 6.74, 10.58, 12.45 ตามลำดับ)
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. (2024). WHO global report on trends in prevalence of tobacco use 2000–2030. Geneva: World Health Organization.
Cinciripini, P. M., Kypriotakis, G., Blalock, J. A., Karam-Hage, M., Beneventi, D. M., Robinson, J. D., Minnix, J. A., & Warren, G. W. (2024). Survival outcomes of an early intervention smoking cessation treatment after a cancer diagnosis. JAMA Oncology, 10(12), 1689-1696.
National Health and Medical Research Council. (2010). A Guide to the Development Implementation and Evaluation of Clinical Practice Guideline.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2567). รายงานประจำปี 2567 สำนักงานสถิติแห่งชาติ. กรุงเทพมหานคร:บริษัทธนาเพรส จำกัด.
ฐานันดร สหะวรกุลศักดิ์ และสมบัติ ธำรงสินถาวร. (2561). ศักยภาพการรู้เท่าทันสื่อที่ส่งผลต่อการตระหนักรู้โฆษณาหลอกลวงในกลุ่มผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ในจังหวัดชลบุรี. วารสารบัณฑิตศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา, 2(1), 26-37.
สุนีย์ เจะกะบาซอ และคณะ. (2562). ผลของโปรแกรมเสริมเชิงรุกด้วยกระบวนการทางสังคม (บาเจาะโมเดล) ต่อการเลิกบุหรี่ในชุมชนจังหวัดนราธิวาส. ใน การประชุมวิชาการ “บุหรี่กับสุขภาพแหnงชาติ” ครั้งที่ 18 เรื่อง “บุหรี่กับสุขภาพปอด”. หน้า 15. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์เจริญดีมั่นคงการพิมพ์.
กันยพัชร เศรษฐโชฎึก. (2559). บุหรี่ภัยคุกคามสุขภาพของวัยรุ่น. วารสารวิชาการสาธารณสุข. 25(6):1075-1083.
ณัฏฐ์ณพัชร์ อ่อนตาม. (2563). เทคนิคการบริหารงานแบบ PDCA (Deming Cycle). วารสารสมาคมพัฒนาวิชาชีพการบริหารการศึกษาแห่งประเทศไทย, 1(3), 39-46.
จุไรรัตน์ ขวงไชยยะ และมณฑา เก่งการพานิช. (2562). ผลของโปรแกรมป้องกันการสูบบุหรี่ร่วมกับการใช้ Facebook ในนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 2 อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์.
กลุ่มการพยาบาลโรงพยาบาลสุโขทัย. (2567) รายงานผู้เข้ารับการบำบัดเลิกบุหรี่จากฐานข้อมูลสุขภาพ ระบบ HosXp โรงพยาบาลสุโขทัย ปี 2567.
วิวัฒน์ธนา เรืองฤทธิ์, ฤทธิ์รงค์ เรืองฤทธิ์. โปรแกรมการพัฒนาบำบัดเพื่อการเลิกบุหรี่ในนักเรียนที่ศึกษาในโรงเรียนมัธยมแห่งหนึ่งในอำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม. วารสารวิชาการสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดมหาสารคาม. 2566;7(14):123-125.
กิตติ์ธวัช ศิรินิรันดร์ และสุนันทา วงษ์ใส. (2564). ประสิทธิผลของโปรแกรมการเลิกบุหรี่ในผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เครือข่ายบริการสุขภาพ อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน. วารสารสาธารณสุขล้านนา, 7(1), 85-96.
นิรันดร์ สายประดิษฐ์ และพรทิพย์ แสงอรุณ. (2566). การพัฒนาโมเดลการบริการเลิกบุหรี่แบบองค์รวมสำหรับโรงพยาบาลชุมชน. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข, 17(3), 312-325.
สมศรี ทองประดิษฐ์ และวิรัช นาคเสน. (2567). ประสิทธิผลของการบูรณาการเทคโนโลยีดิจิทัลในการบริการเลิกบุหรี่ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล. วารสารเทคโนโลยีสารสนเทศด้านสุขภาพ, 18(2), 145-158.
มัลลิกา มาตระกูล และ นาตญา พแดนนอก. (2564). การพัฒนารูปแบบการช่วยเลิกบุหรี่โดยการสัมภาษณ์เพื่อเสริมสร้างแรงจูงใจสำหรับนักศึกษาระดับอุดมศึกษา. วารสารพยาบาลและการดูแลสุขภาพ, 39(1), 84-93.
อรณิช ชำนาญศิลป์ และเอมอัชฌา วัฒนบุรานนท์. (2565). ผลของโปรแกรมการลดการสูบบุหรี่โดยใช้การรับรู้สมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการลดการสูบบุหรี่อย่างมีส่วนร่วมของนักศึกษาที่ติดบุหรี่. วารสารสุขภาพและการศึกษาพยาบาล, 4(2), 76-89.
Coleman, S. R. M., Streck, J. M., Hales, S., Sarna, L., & Hitsman, B. (2023). Smoking cessation interventions for patients with chronic obstructive pulmonary disease: A narrative review with implications for pulmonary rehabilitation. Journal of Cardiopulmonary Rehabilitation and Prevention, 43(4), 259-269.
Rigotti, N. A., Streck, J. M., Livingstone-Banks, J., Tindle, H. A., Clair, C., Munafò, M. R., Sterling-Maisel, C., & Hartmann-Boyce, J. (2024). Interventions for smoking cessation in hospitalised patients. Cochrane Database of Systematic Reviews, 5(5), CD001837.
Onwuzo, S. A., Nnadi, N. E., Ezeoke, U. E., & Anyaehie, U. B. (2024). A review of smoking cessation interventions: Efficacy, strategies for implementation, and future directions. Cureus, 16(1), e52102.
