การพัฒนาโปรแกรมการดูแลผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอย่างเข้มงวด เพื่อเข้าสู่โรคเบาหวานระยะสงบ คลินิกเบาหวาน โรงพยาบาลองครักษ์ จังหวัดนครนายก

บทคัดย่อ

     การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาโปรแกรมการดูแลผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอย่างเข้มงวด เพื่อเข้าสู่โรคเบาหวานระยะสงบ ที่คลินิกเบาหวาน โรงพยาบาลองครักษ์ จังหวัดนครนายก โดยดำเนินการศึกษาระหว่างเดือนมกราคม -กันยายน 2568 รวม 9 เดือน กลุ่มตัวอย่างเชิงคุณภาพในขั้นตอนพัฒนาโปรแกรม ประกอบด้วย บุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข รวม 15 คน กลุ่มตัวอย่างในขั้นตอนประเมินผลโปรแกรม ได้แก่ ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 จำนวน 39 คน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แนวทางการสนทนากลุ่ม แบบประเมินความรู้เรื่องโรคเบาหวาน แบบประเมินทัศนคติ แบบประเมินพฤติกรรมการดูแลตนเอง และแบบประเมินความพึงพอใจ วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนาและสถิติเชิงอนุมาน (Paired t-test) ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา

     ผลการศึกษาพบว่า โปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอย่างเข้มงวดประกอบด้วย 8 กระบวนการหลัก ได้แก่ การพัฒนาระบบการดูแลแบบเชิงรุก การสร้างทีมสหวิชาชีพ การให้ความรู้เชิงลึกเรื่องโรคเบาหวานระยะสงบ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมแบบมีระบบ การใช้เทคโนโลยีสนับสนุน การสร้างการมีส่วนร่วมของผู้ป่วย การพัฒนาแผนอาหารเฉพาะเจาะจง และการติดตามประเมินผลอย่างต่อเนื่อง หลังการใช้โปรแกรม พบว่า ระดับ HbA1c ลดลงจาก 7.8 ± 1.2% เป็น 6.2 ± 0.8% น้ำหนักตัวลดลงเฉลี่ย 6.40 กิโลกรัม ดัชนีมวลกายลดลงจาก 27.4 ± 3.1 เป็น 24.8 ± 2.6 กิโลกรัม/ตารางเมตร คะแนนความรู้เพิ่มขึ้นจาก 12.68 ± 2.15 เป็น 15.82 ± 1.28 คะแนน พฤติกรรมการดูแลตนเองเพิ่มขึ้นจาก 38.97 ± 12.17 เป็น 65.32 ± 10.68 คะแนน และคะแนนทัศนคติเพิ่มขึ้นจาก 32.60 ± 3.85 เป็น 34.68 ± 2.21 คะแนน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .001 (t= 8.92, 12.85, 3.47 ตามลำดับ) ระบบที่พัฒนาขึ้นช่วยให้ผู้ป่วยเบาหวานสามารถเข้าสู่ระยะสงบและมีความพึงพอใจต่อโปรแกรมในระดับมาก (39.71 ± 5.70 คะแนน)