รูปแบบการดื้อต่อยารักษาแนวที่หนึ่งของเชื้อวัณโรคในปอดด้วยวิธีการทดสอบความไวต่อยาในตัวอย่างเสมหะของผู้ป่วยวัณโรคปอดรายใหม่ในเขตสุขภาพที่ 2

บทคัดย่อ

           งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาแบบย้อนหลังมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการดื้อต่อยารักษาแนวที่หนึ่งของเชื้อวัณโรคปอดจากตัวอย่างเสมหะของผู้ป่วยรายใหม่ในเขตสุขภาพที่ 2 ปี พ.ศ. 2562-2564 ทำการทดสอบที่สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 2 จังหวัดพิษณุโลก มีผลการทดสอบความไวต่อยา  Isoniazid ,  Rifampicin ,  Streptomycin ,  Ethambutol จำนวน  588  ตัวอย่าง ส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยเพศชาย ร้อยละ 76.19  ผลการทดสอบความไวต่อยาพบเชื้อวัณโรคดื้อต่อยาตัวเดียว     Isoniazid   ,   Rifampicin   ,   Ethambutol   ,  Streptomycin   ร้อยละ  17.00 ,  0.34 ,  0.34 ,  4.59  ตามลำดับ  พบเชื้อวัณโรคดื้อต่อ Isoniazid ร่วมกับ Streptomycin  ร้อยละ  4.76  ดื้อต่อ  Isoniazid  ร่วมกับ  Ethambutol ร้อยละ  0.17 เท่ากับ  เชื้อวัณโรคดื้อต่อ  Rifampicin  ร่วมกับ  Streptomycin และพบเชื้อวัณโรคดื้อยาหลายขนาน  MDR-TB  ดื้อต่อยา Isoniazid ร่วมกับ Rifampicin ร้อยละ 0.85 พบรูปแบบดื้อยา  Isoniazid-resistant TB ( HR-TB ) ร้อยละ 21.94 ส่วนใหญ่พบในผู้ป่วยในวัยผู้ใหญ่ตอนปลาย (อายุ 45 - 64 ปี) และรูปแบบการดื้อยา  Rifampicin-resistant TB ( RR-TB , MDR-TB ) พบร้อยละ 1.36 ส่วนใหญ่พบในวัยผู้ใหญ่ตอนปลาย (อายุ 45-64 ปี) และวัยผู้สูงอายุ (อายุ 65 ปีขึ้นไป)

           รูปแบบการดื้อต่อยารักษาแนวที่หนึ่งของเชื้อวัณโรคในปอดพบทั้งเชื้อที่ดื้อต่อยาตัวเดียว  เชื้อที่ดื้อต่อสองตัวยา  และเชื้อที่ดื้อต่อยาหลายขนานที่ดื้อต่อตัวยา   Isoniazid  และ  Rifampicin  ร่วมด้วย อาจทำให้เกิดการดื้อยาหลายขนาน  MDR-TB  และการดื้อยาหลายขนานชนิดรุนแรง  XDR-TB  เกิดขึ้นในอนาคตได้