อนาคตของวัคซีนโควิด 19 กับ ประเทศไทย

บทคัดย่อ

การระบาดของโรค COVID-19 เริ่มช่วงปลายปี พ.ศ. 2562 ที่เมือง Wuhan ประเทศจีน จนถึงปัจจุบัน (กุมภาพันธ์ 2564) ไวรัส SAR-COV-2 ได้แพร่ไปยัง 186 ประเทศทั่วโลก และก่อให้เกิดการติดเชื้อแก่ประชากร 103 ล้านคน และมีผู้เสียชีวิตถึง 2.2 ล้านคน มาตรการการกำหนดระยะห่าง และลดการเคลื่อนที่ของประชากรในประเทศ กลับเป็นการทำให้ประชากรขาดภูมิคุ้มกันต่อไวรัส SAR-COV-2 และจะแสดงอาการป่วยได้ง่ายเมื่อติดเชื้อ ผู้สูงอายุและผู้ที่มีโรคเรื้อรังจะมีความเสี่ยงสูงต่อการเสียชีวิตถ้าติดเชื้อ ต้องมีการฉีดวัคซีนให้ครอบคลุมเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันกลุ่ม (Herd immunity) ให้ได้อย่างน้อย 60% ของประชากร จึงจะยุติการระบาดของโรคได้ ประชากรโลกส่วนใหญ่กำลังรอที่จะได้ฉีดวัคซีน COVID-19 ที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ ซึ่งวัคซีน COVID-19 ที่มีประสิทธิภาพ ควรสามารถกระตุ้นการสร้าง ทั้งแอนติบอดียับยั้งไวรัส SARS-CoV-2  และ T cells ในปริมาณที่มากพอที่ป้องกันโรคได้ดี ถึงแม้ว่าวัคซีนที่ให้ทางระบบทางเดินหายใจ จะสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันโดยตรงที่ระบบทางเดินหายใจ ซึ่งจะมีประสิทธิภาพดีที่ในการกำจัด SARS-CoV-2  ในช่วงแรกของการติดเชื้อ ซึ่งเหมาะมากกับการใช้กับกลุ่มเสี่ยง แต่วิธีการให้วัคซีนทางระบบทางเดินหายใจยังด้อยกว่าวัคซีนชนิดฉีดในด้านความปลอดภัยและประสิทธิภาพ รวมทั้งอุปกรณ์การให้วัคซีนก็ยังไม่เหมาะที่จะนำไปใช้ในประเทศที่ยากจน ดังนั้นวัคซีนที่ใช้การฉีดจึงยังคงเหมาะสมที่สุด  มีการเร่งรีบในการพัฒนาวัคซีน COVID-19 ภายในไม่ถึง 1 ปี มีมากกว่า 13 ชนิด เข้าสู่ระยะที่ 3 การศึกษาในมนุษย์ และมี 4 ชนิดที่สรุปผลเบื้องต้นแล้ว ชนิดของวัคซีนที่มีการศึกษามีร่วม 10 ชนิด แต่ขณะนี้ที่มีการผ่านระยะ 3 และยอมให้ใช้ในภาวะฉุกเฉินแล้วมี 4 ชนิด คือ 1. ชนิดเชื้อตาย (Inactivated Vaccine) มีวัคซีนของจีน Sinovac, Sinopharm และกำลังจะมีของอินเดียอีก 1 ชนิด 2. ใช้ไวรัสเป็นตัวนำ (Virus Vector) เข้าสู่เซลล์ให้สร้างแอนติเจน กระตุ้นสร้างภูมิต้านทาน ได้แก่ วัคซีน Oxford-AstraZeneca ของอังกฤษ, Sputnik V ของรัสเซีย, Cansino ของจีน 3. วัคซีน mRNA ใช้ mRNA ห่อด้วยไขมันนำเข้าเซลล์ ได้แก่ วัคซีนของ Moderna, Pfizer 4. วัคซีนชนิดโปรตีนบางส่วน (Subunit Vaccine) ใช้ให้สิ่งมีชีวิตระดับเซลล์ในการสร้างโปรตีน นำโปรตีนมาประกอบกับสารกระตุ้นภูมิต้านทาน ได้แก่ วัคซีน Novavax ของอเมริกา และยังมีของจีนอีกบริษัทหนึ่งที่อังฮุย ขณะนี้ที่ผ่านการศึกษาวัคซีน ทุกชนิดป้องกันความรุนแรงของโรคได้ การศึกษาที่ผ่านมาเป็นการสรุปผลเบื้องต้น โดยเป้าหมายกลุ่มผู้ได้รับวัคซีนจริงและหลอกมีผู้ป่วยติดเชื้อหรือมีอาการ 90-100 คน แต่ตามเป้าหมายจะสิ้นสุดการศึกษาต้องมีผู้ป่วยที่ 160 คน ผลการรายงานเบื้องต้น  จึงเป็นการศึกษาประสิทธิภาพระยะสั้น หลังให้วัคซีนไม่เกิน 3 เดือน การศึกษาเหล่านี้ไม่ได้บอกประสิทธิภาพในการป้องกันระยะยาวเช่น 6 เดือนถึง 1 ปี การป้องกันโรคยิ่งนานขึ้น ประสิทธิภาพอาจน้อยลง หรือเท่าเดิมหรือมากกว่า ปัจจุบันยังต้องติดตาม เช่นเดียวกับอาการข้างเคียงวัคซีนจำเป็นต้องติดตามผลข้างเคียงระยะยาวเช่นเดียวกัน การให้ประชากรมีภูมิต้านทานจากการติดเชื้อ หรือได้รับวัคซีนอย่างน้อย 60% จำเป็นต้องใช้เวลาเป็นปีหรือหลายปี การยุติการระบาดจะต้องใช้เวลาเป็นปีหรือหลายปี มาตรการการป้องกัน การดำรงชีวิตในชีวิตวิถีใหม่ยังคงต้องดำเนินต่อไปอย่างมีระเบียบวินัย ความอดทน เห็นกับส่วนรวมหรือสังคม รวมทั้งการแบ่งปัน ยังมีความจำเป็นต้องดำเนินต่อไป  ดังนั้นจึงยังต้องสวมหน้ากากอนามัย ล้างมือ และกำหนดระยะห่างของบุคคลและสังคมต่อไป