การพัฒนาชุมชนรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันโรคเลปโตสไปโรซิสด้วย SLIMNAS Model ในชุมชน อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ

บทคัดย่อ

          การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาชุมชนแห่งการเรียนรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันโรคเลปโตสไปโรซิสโดยประยุกต์ใช้แบบจำลอง SLIMNAS การศึกษาใช้รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ดำเนินการเป็นระยะเวลา 6 เดือน กลุ่มตัวอย่างจำแนกเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มขับเคลื่อนแบบจำลอง SLIMNAS จำนวน 67 คน และกลุ่มประเมินผลลัพธ์จำนวน 180 คน ขอบเขตการศึกษาครอบคลุมพื้นที่ 4 ตำบล 11 หมู่บ้าน การดำเนินการตามแบบจำลอง SLIMNAS ประกอบด้วย 7 องค์ประกอบหลัก คือ การสำรวจและวิเคราะห์สถานการณ์ (S1) การเรียนรู้และการสร้างความรอบรู้ (L) นวัตกรรมและการบูรณาการ (I) การระดมพลังและการใช้สื่อ (M) เครือข่ายและการมีส่วนร่วม (N) การประเมินและการปรับตัว (A) และความยั่งยืนและการแบ่งปันความรู้ (S2) เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษาประกอบด้วยแบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพ แบบประเมินการมีส่วนร่วม และแบบสัมภาษณ์เชิงลึก

            ผลการศึกษาพบว่า ระดับการมีส่วนร่วมของกลุ่มขับเคลื่อนบรรลุเป้าหมายในระดับหุ้นส่วนความร่วมมือ โดยมีคะแนนเฉลี่ย 3.8 ± 0.6 คะแนน ความรอบรู้ด้านสุขภาพเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติจาก 93.8 ± 18.2 คะแนน เป็น 130.4 ± 19.8 คะแนน หรือเพิ่มขึ้นร้อยละ 39.0 (p < 0.001) โดยมิติการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันมีการพัฒนาสูงสุดร้อยละ 46.7 พฤติกรรมการป้องกันโรคเปลี่ยนแปลงในทางบวกทุกด้าน โดยการสวมใส่รองเท้าบู๊ทยางเพิ่มขึ้นสูงสุดร้อยละ 55.5 รองลงมาคือการปิดแผลก่อนปฏิบัติงานร้อยละ 43.9 และการล้างมือหลังสัมผัสกับดินหรือน้ำร้อยละ 33.4 องค์ประกอบที่มีความสัมพันธ์สูงสุดกับผลลัพธ์คือการเรียนรู้และการสร้างความรอบรู้ (r = 0.638) และการระดมพลังและการใช้สื่อ (r = 0.589) ชุมชนสามารถพัฒนาผู้นำสุขภาพระดับหมู่บ้าน (Health Champion) จำนวน 18 คน และจัดสรรงบประมาณสนับสนุนกิจกรรม 50,000 บาทต่อปี การศึกษาสรุปได้ว่า แบบจำลอง SLIMNAS เป็นแนวทางที่มีประสิทธิผลในการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพและการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการป้องกันโรคเลปโตสไปโรซิสในชุมชน แบบจำลองดังกล่าวสามารถประยุกต์ใช้เป็นกรอบแนวคิดในการพัฒนาสุขภาพชุมชนในบริบทสังคมไทยได้อย่างเหมาะสม