โปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการป้องกันโรคและควบคุมไข้เลือดออกของประชาชน ตำบลอีปาด อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ
คำสำคัญ:
การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม, การป้องกันโรคและควบคุมไข้เลือดออก, ไข้เลือดออกบทคัดย่อ
การวิจัยกึ่งทดลองนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการป้องกันโรคและควบคุมไข้เลือดออกของประชาชนตำบลอีปาด อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ กลุ่มตัวอย่างคือตัวแทนในครัวเรือน จำนวน 78 คน แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง (ตำบลอีปาด) และกลุ่มเปรียบเทียบ (ตำบลหนองบัว) กลุ่มละ 39 คน โดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอน เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วยโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการป้องกันโรคและควบคุมไข้เลือดออกตามทฤษฎี Health Belief Model จำนวน 7 กิจกรรม ดำเนินการ 12 สัปดาห์ และแบบประเมินความรู้เรื่องโรคไข้เลือดออก การรับรู้โอกาสเสี่ยง การรับรู้ความรุนแรง การรับรู้ประโยชน์ของการป้องกัน การรับรู้อุปสรรค การรับรู้ความสามารถของตนเอง พฤติกรรมการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก และค่าดัชนีลูกน้ำยุงลาย (BI และ CI) วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติเชิงอนุมาน Independent t-test เปรียบเทียบคะแนนระหว่างกลุ่ม กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ 0.05
ผลการวิจัยพบว่า หลังการทดลอง กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ยสูงกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001) ในทุกด้าน ได้แก่ ความรู้เกี่ยวกับโรคไข้เลือดออก (18.45 เทียบกับ 14.52) การรับรู้โอกาสเสี่ยง (3.71 เทียบกับ 2.18) การรับรู้ความรุนแรง (4.55 เทียบกับ 3.32) การรับรู้ประโยชน์ของการป้องกัน (4.69 เทียบกับ 3.45) การรับรู้อุปสรรค (3.83 เทียบกับ 2.31) การรับรู้ความสามารถของตนเอง (4.18 เทียบกับ 4.05) และพฤติกรรมการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก (4.26 เทียบกับ 3.18) นอกจากนี้ กลุ่มทดลองมีค่าดัชนีลูกน้ำยุงลายต่ำกว่ากลุ่มเปรียบเทียบอย่างมีนัยสำคัญ โดย BI (68.25 เทียบกับ 152.35) และ CI (12.35 เทียบกับ 25.68) (p<0.001)
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมโรค. (2565). สถานการณ์โรคไข้เลือดออกในประเทศไทย [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: กรมควบคุมโรค. เข้าถึง เมื่อ 12 พฤศจิกายน 2567 จาก https://ddc.moph.go.th
เกตุศิริ จันทนูศร. (2565). โปรแกรมเสริมสร้างแรงจูงใจต่อพฤติกรรมการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออกของประชาชน ตำบลทุ่งใหญ่ อำเภอโพธิ์ประทับช้าง จังหวัดพิจิตร [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยนเรศวร.
จารุณี ระบายศรี, กนกรัตน์ ไพทูลย์, จุฑามาศ ลิ้มสมบูรณ์, กชามาส สินธุชัย, และชาโล สาณศิลปิน. (2553). การประเมินผลโครงการพัฒนาศักยภาพบุคลากรในด้านการป้องกันควบคุมโรคอุบัติใหม่และเวชศาสตร์เขตเมือง. วารสารสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง.
จินดาพร จันทร์เทศ. (2565). ประสิทธิผลของโปรแกรมการประยุกต์ใช้ทฤษฎีแรงจูงใจเพื่อป้องกันโรคต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคไข้เลือดออกของนักเรียนชั้นประถมศึกษาตอนปลาย อำเภอเมือง จังหวัดพิจิตร [วิทยานิพนธ์ ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยนเรศวร.
ธีรพัฒน์ สุทธิประภา. (2557). ผลการพัฒนาสภาวะแวดล้อม ความรู้และพฤติกรรมการแก้ไขปัญหาอุบัติเหตุทางถนนในพื้นที่ตำบลกุดปลาค้าวและตำบลคุ้มเก่า อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน, 7(1), 147-157. https://he03.tci-thaijo.org/index.php/ech/article/view/520
นงลักษณ์ พรมจันทร์ และคณะผู้วิจัย. (2564). รายงานสถานการณ์และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเกิดโรคไข้เลือดออกในประเทศไทย ปี 2564. สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค.
ปรรณพัชร์ วงศ์ธีราพงษ์. (2565). ประสิทธิผลของโปรแกรมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออกของ ประชาชนในพื้นที่สวนมะม่วง ตำบลวังทับไทร อำเภอสากเหล็ก จังหวัดพิจิตร [วิทยานิพนธ์ปริญญา มหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยนเรศวร.
ประไพวรรณ ด่านประดิษฐ์. (2566). ผลของโปรแกรมการประยุกต์ใช้แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพต่อการรับรู้และพฤติกรรมการป้องกันโรคโควิด-19 ผู้สูงอายุเบาหวาน. วิทยาลัยพยาบาลและสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.
โปรแกรมเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา. (2567). สถานการณ์โรคติดต่อนำโดยแมลง อำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ ปี 2566-2567. โปรแกรมเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา.
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลอีปาด. (2566). สรุปผลการดำเนินงานประจำปี 2566. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลอีปาด.
สมเกียรติ ศิริรัตนพฤกษ์ และคณะผู้วิจัย. (2563). รายงานการศึกษาปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดโรคไข้เลือดออกในประเทศไทย ปี 2563. สำนักระบาดวิทยา กรมควบคุมโรค.
สำนักระบาดวิทยา. (2566). สถานการณ์โรคติดต่อนำโดยแมลง [อินเทอร์เน็ต]. สำนักระบาดวิทยา. เข้าถึงเมื่อ 4 มีนาคม 2568 จาก https://sites.google.com/view/ruthan/หน้าแรก
สุทธิพงษ์ นาคมูล. (2556). รูปแบบการพัฒนาศักยภาพผู้นำ อสม.ในการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะเพื่อสุขภาพแบบมี ส่วนร่วม จังหวัดอุบลราชธานี. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ, 13(2), 492-501. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/RDHSJ/article/view/255118
สุรศักดิ์ จ้องสละ. (2563). การทบทวนวรรณกรรมผลต่างของปัจจัยทางพฤติกรรมสุขภาพของประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ ที่มีการระบาดสูงและต่ำของโรคไข้เลือดออกในประเทศไทย. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี, 9(2), กรกฎาคม-ธันวาคม.
อัญชลี ชัยมงคล. (2550). การมีส่วนร่วมของชุมชนในการป้องกันและควบคุมโรคไข้เลือดออก ตำบลพรหมณี อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยมหิดล.
Becker, M. H. (1975). Socio-behavioral determinants of compliance with health and medical care recommendations. Medical Care, 13(1), 10-15.
Best, J. W., & Kahn, J. V. (2006). Research in education (10th ed.). Pearson Education.
Bloom, B. S. (1986). Handbook on formative and summative evaluation of student learning. McGraw-Hill.
Rogers, E. M. (1976). Communication and development. Sage Publications.
World Health Organization. (2020). Dengue and severe dengue [Internet]. World Health Organization.
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
