การพัฒนารูปแบบการพยาบาลต่อเนื่องที่บ้านสำหรับผู้ป่วยสูงอายุระยะพึ่งพิง ของโรงพยาบาลเชียรใหญ่
คำสำคัญ:
การพยาบาลต่อเนื่อง, ผู้สูงอายุระยะพึ่งพิง, โรงพยาบาลชุมชน, การดูแลที่บ้าน, PDCAบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research) โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการพยาบาลต่อเนื่องที่บ้านสำหรับผู้ป่วยสูงอายุระยะพึ่งพิงในบริบทของโรงพยาบาลชุมชนเชียรใหญ่ จังหวัดนครศรีธรรมราช ดำเนินการวิจัยใน 3 ระยะ ได้แก่ 1) การศึกษาสถานการณ์และปัญหาการดูแลผู้สูงอายุระยะพึ่งพิง 2) การพัฒนารูปแบบการพยาบาลต่อเนื่อง และ 3) การประเมินผลการใช้รูปแบบที่พัฒนา โดยใช้กระบวนการวางแผน-ดำเนินการ-ตรวจสอบ-ปรับปรุง (Plan-Do-Check-Act: PDCA) และแนวทางวิจัยแบบมีส่วนร่วม (Participatory Action Research: PAR) กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยทีมพยาบาล บุคลากรที่เกี่ยวข้อง และผู้ดูแลผู้ป่วยสูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง โดยเก็บข้อมูลทั้งเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสอบถามการพยาบาลต่อเนื่อง แบบประเมินภาระผู้ดูแล และแบบสอบถามการสนับสนุนด้านพยาบาลหลังจำหน่าย รวมถึงข้อมูลเวชระเบียน
ผลการวิจัยในระยะที่ 1 พบว่าระบบบริการยังมีช่องว่างในหลายขั้นตอน เช่น การประเมินที่ไม่ครอบคลุม การขาดแผนจำหน่าย และการส่งต่อที่ไม่เป็นระบบ ในระยะที่ 2 มีการพัฒนารูปแบบที่เชื่อมโยงการดูแลระหว่างโรงพยาบาลและบ้าน โดยเน้นการประเมิน ADL ตั้งแต่แรกรับ การเตรียมผู้ดูแลให้พร้อมก่อนจำหน่าย และการประสานการดูแลต่อเนื่องกับ รพ.สต. ผลการใช้รูปแบบในระยะที่ 3 พบว่าค่าเฉลี่ยคะแนนในทุกองค์ประกอบเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < 0.05) ทั้งในด้านการประเมินวางแผน การดูแลทางการพยาบาล การดูแลด้านจิตใจ การให้คำแนะนำ และการส่งต่อสู่ชุมชน ผู้ดูแลมีความมั่นใจและรู้สึกเป็นภาระน้อยลง ขณะที่ทีมพยาบาลสามารถดำเนินการตามแผนได้อย่างชัดเจนผลการศึกษานี้แสดงให้เห็นว่ารูปแบบการพยาบาลต่อเนื่องที่บ้านที่พัฒนาขึ้นมีประสิทธิภาพในการยกระดับคุณภาพการดูแลผู้สูงอายุระยะพึ่งพิง ลดภาวะแทรกซ้อน และเพิ่มศักยภาพของผู้ดูแลในชุมชน จึงควรส่งเสริมให้มีการนำรูปแบบดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ในโรงพยาบาลชุมชนอื่น และพัฒนาต่อยอดในระดับนโยบาย เพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุที่กำลังขยายตัวอย่างรวดเร็ว
เอกสารอ้างอิง
กรมกิจการผู้สูงอายุ. (2565). รายงานสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2565. กรุงเทพมหานคร: กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์.
กระทรวงสาธารณสุข. (2566). รายงานการคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุ พ.ศ. 2566. กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข.
คณะทำงานผู้สูงอายุแห่งชาติ. (2563). สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย ปี 2563. สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
ชนิดา ชัยวรรณ, สุจิตรา ขุนทอง, & อรุณี ลิ่มประยูร. (2562). การใช้แบบประเมินกิจวัตรประจำวันของผู้สูงอายุ (ADL) ในโรงพยาบาลชุมชน. วารสารการพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข, 29(1), 45–57.
ทิพาวรรณ แก้วกันทา, สุจิตรา ขุนทอง, & กาญจนา บุญมี. (2563). การพัฒนารูปแบบการดูแลต่อเนื่องสำหรับผู้สูงอายุในชุมชน. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข, 30(2), 22–34.
นิราศศิริ โรจนธรรมกุล. (2566). แนวทางการดูแลผู้สูงอายุในภาวะพึ่งพิงสำหรับบุคลากรทางสุขภาพ. กรุงเทพมหานคร: สำนักพัฒนาระบบบริการผู้สูงอายุ.
นันทิกานต์ คำดี, & อมรรัตน์ แสงคำ. (2566). การพัฒนารูปแบบการดูแลต่อเนื่องสำหรับผู้ป่วยสูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงในโรงพยาบาลชุมชน. ขอนแก่น: มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
นฤมล พงศ์สุวรรณ. (2561). การวางแผนการจำหน่ายเพื่อการดูแลต่อเนื่องของผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง. วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ, 41(2), 89–98.
ปิยะวรรณ จิตต์จำนง. (2564). การดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงโดยใช้แนวทางการจัดการรายกรณีแบบบูรณาการ. วิทยานิพนธ์ปริญญาพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
พัชรา พันธุ์วิเศษ. (2563). การพัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยสูงอายุในชุมชนโดยใช้การมีส่วนร่วมของครอบครัวและทีมสุขภาพ. วารสารพยาบาลทหารบก, 21(3), 122–134.
ภัทรพร ศรีสมวงศ์, สุภาพร วงศ์ทองดี, & นิภา จันทร์ทอง. (2564). การประสานงานของทีมสหวิชาชีพต่อคุณภาพการดูแลผู้สูงอายุในภาวะพึ่งพิง. วารสารสาธารณสุขชุมชน, 18(3), 112–124.
วัชราภรณ์ วงศ์คำ, สายฝน บุญยืน, & สุภารัตน์ สมทอง. (2565). การประยุกต์ใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในระบบการดูแลต่อเนื่องของผู้ป่วยเรื้อรัง. วารสารเทคโนโลยีสารสนเทศทางสุขภาพ, 12(1), 15–26.
วัลย์ลดา ทองสุก. (2561). การวางแผนจำหน่ายเพื่อการดูแลผู้สูงอายุแบบองค์รวม: กรณีศึกษาจากโรงพยาบาลระดับอำเภอ. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 27(1), 34–44.
วรรณา กิตติสกุลชัย. (2564). การพัฒนารูปแบบการดูแลต่อเนื่องสำหรับผู้ป่วยสูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงในชุมชน. วารสารการพยาบาลสุขภาพชุมชน, 5(3), 1–13.
วิยะดา วรรณประเสริฐ, & ประราลี เพชรแสงทอง. (2561). การพัฒนารูปแบบการเสริมศักยภาพผู้ดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงในชุมชน. วารสารพยาบาลชุมชน, 24(1), 45–58.
ศิราณี พงษ์ประดิษฐ์. (2556). ภาระของผู้ดูแลผู้สูงอายุระยะยาวในครอบครัวไทย: ผลกระทบและแนวทางการจัดการ. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 22(3), 112–123.
ศิริลักษณ์ ทองรอด, กนกพร สุขสมศรี, & อัจฉรา มงคล. (2565). การพัฒนาระบบส่งต่อข้อมูลด้วยเทคโนโลยีสารสนเทศสำหรับผู้ป่วยเรื้อรังในชุมชน. วารสารสาธารณสุขและการพัฒนา, 20(2), 79–90.
สุกัญญา เกิดเรือง. (2561). ระยะเวลานอนโรงพยาบาลของผู้สูงอายุระยะพึ่งพิงในโรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่ง. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลชลบุรี, 43(3), 211–219.
สุวรรณี จันทร์เขียว, สุมาลี พรมภิรมย์, & นุชรีย์ รัตนคุณากร. (2562). ผลของโปรแกรมการดูแลแบบองค์รวมต่อความสามารถในการดูแลผู้สูงอายุระยะพึ่งพิงของผู้ดูแล. วารสารพยาบาลสาธารณสุข, 33(2), 59–72.
อัจฉรา หงษ์ทอง. (2562). การวิเคราะห์การกลับมารักษาซ้ำของผู้สูงอายุภายหลังการจำหน่ายจากโรงพยาบาลในจังหวัดสระบุรี. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 28(6), 1042–1052.
อารยา ศรีรักษา, ธนากร พรหมรักษา, & ศุภลักษณ์ สินธพานนท์. (2565). การประเมินผลรูปแบบการดูแลต่อเนื่องที่บ้านสำหรับผู้สูงอายุในระบบสุขภาพปฐมภูมิ. วารสารวิจัยระบบสาธารณสุข, 15(1), 45–57.
อุษณี วงศ์ชัยวรกุล, สุภาณี วุฒิพรหม, & นงลักษณ์ หงส์ลดารมภ์. (2563). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะแทรกซ้อนของผู้สูงอายุที่อยู่ในภาวะพึ่งพิง. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข, 30(2), 32–45.
โรงพยาบาลเชียรใหญ่. (2567). รายงานสถิติประชากรผู้สูงอายุและข้อมูลผู้รับบริการสุขภาพประจำปีงบประมาณ 2567. จังหวัดนครศรีธรรมราช: กลุ่มงานเวชกรรมสังคม โรงพยาบาลเชียรใหญ่.
United Nations. (2024). World Population Ageing 2023 Highlights. United Nations Department of Economic and Social Affairs. https://www.un.org/development/desa/
pd/content/World-Population-Ageing-2023
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
