โปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านในการปฏิบัติงานด้านสุขศึกษา ในตำบลหญ้าปล้อง อำเภอเมืองศรีสะเกษ จังหวัดศรีสะเกษ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) มีบทบาทสำคัญในการดำเนินงานสาธารณสุขในระดับชุมชน โดยเฉพาะการให้ สุขศึกษา แต่พบปัญหาการขาดประสิทธิภาพในการปฏิบัติงาน เนื่องจากขาดความรู้ ทักษะ และความมั่นใจในตนเอง รวมถึงอัตราส่วน อสม. ต่อประชากรที่ไม่เป็นไปตามมาตรฐาน การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจต่อความรู้ ทัศนคติ พฤติกรรมการมีส่วนร่วม และการปฏิบัติงานด้านสุขศึกษา ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน การวิจัยแบบกึ่งทดลอง (Quasi-experimental design) แบบ One Group Pre-test Post-test Design กลุ่มตัวอย่างเป็น อสม. จำนวน 29 คน ที่ได้จากการสุ่มตัวอย่างแบบกลุ่มสองขั้นตอน โปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจประกอบด้วยกิจกรรม 12 กิจกรรม ระยะเวลา 12 สัปดาห์ สัปดาห์ละ 1 ครั้ง ครั้งละ 60-120 นาที เก็บข้อมูลก่อนการทดลอง หลังการทดลอง และติดตามผลหลังสิ้นสุดโปรแกรม 4 สัปดาห์ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา Paired t-test และ Repeated Measures ANOVA
ผลการวิจัยพบว่า อสม. ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (72.4%) อายุเฉลี่ย 45.2 ปี การศึกษาระดับประถมศึกษา (48.3%) ประกอบอาชีพเกษตรกร (55.2%) มีประสบการณ์การเป็น อสม. เฉลี่ย 5.8 ปี หลังเข้าร่วมโปรแกรม พบว่า ความรู้เพิ่มขึ้นจาก 11.8 เป็น 15.4 คะแนน (เพิ่มขึ้น 30.5%, p<0.001, Cohen's d = 1.68) ทัศนคติเพิ่มขึ้นจาก 89.3 เป็น 103.7 คะแนน (เพิ่มขึ้น 16.1%, p<0.001, Cohen's d = 1.26) พฤติกรรมเพิ่มขึ้นจาก 81.4 เป็น 93.6 คะแนน (เพิ่มขึ้น 15.0%, p<0.001, Cohen's d = 1.17) และการปฏิบัติงานเพิ่มขึ้นจาก 68.2 เป็น 78.8 คะแนน (เพิ่มขึ้น 15.5%, p<0.001, Cohen's d = 1.34) ความพึงพอใจต่อโปรแกรมอยู่ในระดับมากที่สุด (93.1%) ความคงทนของผลทุกด้านอยู่ในระดับสูง (90-97%) ปัจจัยสนับสนุนหลัก ได้แก่ การสนับสนุนจากเจ้าหน้าที่สาธารณสุข (62.1%) ครอบครัว (55.2%) และผู้นำชุมชน (48.3%) อุปสรรคหลัก ได้แก่ การขาดงบประมาณสนับสนุน (58.6%) และการขาดเวลา (44.8%) สรุปได้ว่า โปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจมีประสิทธิผลในการพัฒนาศักยภาพ อสม. ทุกด้านอย่างมีนัยสำคัญทางสิถิติ มีความคงทนของผลสูง และได้รับความพึงพอใจในระดับสูงมาก แนะนำให้ขยายผลโปรแกรมไปยังพื้นที่อื่น พร้อมทั้งพัฒนาระบบสนับสนุนและติดตามผลอย่างต่อเนื่อง
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูล (เขียนข้อกำหนด)
เอกสารอ้างอิง
กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2554). คู่มือการพัฒนาอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. กระทรวงสาธารณสุข.
สำนักงานสาธารณสุขอำเภอเมืองศรีสะเกษ. (2566). รายงานสถิติอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ตำบลหญ้าปล้อง. สำนักงานสาธารณสุขอำเภอเมืองศรีสะเกษ.
ชาตรี จันทร์ตา. (2552). ปัจจัยที่มีผลต่อประสิทธิภาพการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. วารสารวิชาการสาธารณสุข, 18(3), 45-58.
วุฒิศักดิ์ บุญเฉลิม. (2555). การศึกษาปัญหาและอุปสรรคในการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. วารสารการพยาบาลชุมชน, 23(4), 78-92.
เรวดี ศรีฤทธิ์, สุนีย์ ใจดี, และ อรุณี ช่วยเหลือ. (2555). การศึกษาความเชื่อถือและการยอมรับในการปฏิบัติงานด้านสาธารณสุขของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. วารสารสาธารณสุขและการพัฒนา, 10(2), 123-138.
วิจิตรา เสียงใส. (2565). ผลของการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการต่อการพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน จังหวัดอุบลราชธานี. วารสารวิทยาศาสตร์สาธารณสุข, 31(2), 78-95.
สุภาพร นาคสกุล. (2564). การพัฒนาความรู้และทักษะของอาสาสมัครสาธารณสุขด้วยโปรแกรมการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม. วารสารการพยาบาลและสุขภาพ, 15(3), 112-128.
ปรีชา วงศ์นุช. (2563). ผลของโปรแกรมการพัฒนาศักยภาพต่อประสิทธิภาพการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏ, 8(2), 45-62.
สมหมาย รักงาน. (2564). การเสริมสร้างพลังอำนาจของอาสาสมัครสาธารณสุขในจังหวัดอุบลราชธานี. วารสารสาธารณสุขภาคตะวันออกเฉียงเหนือ, 17(4), 89-105.
นริศรา พิมพ์ทอง. (2565). โปรแกรมการพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุข: กรณีศึกษาจังหวัดขอนแก่น. วารสารสุขภาพชุมชน, 12(1), 34-51.
มาลี สร้อยใส. (2565). การศึกษาผลของโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจต่ออาสาสมัครสาธารณสุขในกรุงเทพมหานคร. วารสารการบริหารสาธารณสุข, 28(3), 156-172.
อรุณี ใจดี. (2564). การพัฒนาพฤติกรรมการมีส่วนร่วมของอาสาสมัครสาธารณสุขด้วยโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจ. วารสารการพยาบาลชุมชน, 32(2), 78-94.
สุวิทย์ มั่นคง. (2566). การพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขด้วยการเรียนรู้แบบชุมชนในจังหวัดขอนแก่น. วารสารวิจัยสาธารณสุข, 19(1), 23-40.
ชัยยา ทองดี. (2565). ผลของโปรแกรมการพัฒนาเครือข่ายอาสาสมัครสาธารณสุขในจังหวัดเชียงราย. วารสารสาธารณสุขภาคเหนือ, 14(2), 67-84.
วิมล หวังดี. (2564). ปัจจัยสำคัญในการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารการพัฒนาสาธารณสุข, 22(3), 145-162.
สมพงษ์ ดีงาม. (2565). การศึกษาการมีส่วนร่วมในการวางแผนและการตัดสินใจของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารบริหารสาธารณสุข, 31(1), 78-95.
สุดา ใสใจ. (2563). ผลของโปรแกรมการเสริมสร้างพลังอำนาจต่อการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารสาธารณสุขศาสตร์, 25(4), 234-251.
พิมพ์ใจ รักดี. (2565). การประเมินประสิทธิผลของโปรแกรมการพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขแบบครอบคลุม. วารสารการพยาบาลและสุขภาพ, 18(2), 89-106.
ประยุทธ์ ขยันมาก. (2566). โปรแกรมการฝึกปฏิบัติในชุมชนจริงสำหรับอาสาสมัครสาธารณสุขในจังหวัดอุดรธานี. วารสารวิจัยสุขภาพชุมชน, 20(1), 45-63.
วิไล สว่างจิต. (2565). การศึกษาผลของโปรแกรมการพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขในจังหวัดนครปฐม. วารสารสาธารณสุขกลาง, 16(3), 112-129.
บุญเลิศ ดีมั่นใจ. (2564). การใช้เทคโนโลยีและทรัพยากรในการพัฒนาอาสาสมัครสาธารณสุขในกรุงเทพมหานคร. วารสารเทคโนโลยีสาธารณสุข, 13(2), 156-174.
สมชาย รอดภัย. (2562). การเปรียบเทียบประสิทธิผลของการฝึกอบรมแบบบรรยายและแบบมีส่วนร่วม. วารสารการศึกษาต่อเนื่อง, 29(4), 78-92.
นุชนาถ หวังดี. (2563). ข้อจำกัดและปัญหาในการพัฒนาอาสาสมัครสาธารณสุขในจังหวัดยโสธร. วารสารสาธารณสุขอีสาน, 15(1), 23-39.
จรัญ ใจดี. (2564). การศึกษาความมั่นใจในการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุขตามหน้าที่ต่างๆ. วารสารพยาบาลชุมชน, 35(3), 89-105.
สุชาดา ใจดี. (2564). ความสัมพันธ์ระหว่างความรู้และการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารวิจัยสาธารณสุข, 21(2), 145-162.
วิรุณ มั่นใจ. (2565). การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างความรู้และการปฏิบัติงานด้านสาธารณสุข. วารสารสาธารณสุขศาสตร์, 27(4), 234-251.
ศิริพร ฉลาดจริง. (2566). การพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขในกลุ่มผู้มีการศึกษาสูง. วารสารการศึกษาและพัฒนา, 24(1), 67-85.
นิรุตติ์ ดีงาม. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างทัศนคติและพฤติกรรมของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารจิตวิทยาสุขภาพ, 18(3), 112-128.
พิมลพรรณ สว่างใส. (2565). การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างทัศนคติและพฤติกรรมการปฏิบัติงาน. วารสารพฤติกรรมศาสตร์, 22(2), 89-106.
อัญชลี หวังดี. (2566). โปรแกรมการสร้างแรงจูงใจสำหรับอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารจิตวิทยาการทำงาน, 19(1), 45-63.
สมพร สนใจ. (2565). ระบบการนิเทศและสนับสนุนอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารการบริหารสาธารณสุข, 30(3), 123-140.
วิชัย ดีใจ. (2564). การสนับสนุนจากครอบครัวต่อการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารครอบครัวและสุขภาพ, 17(2), 78-95.
นิรมล ใสสะอาด. (2563). บทบาทของผู้นำชุมชนในการสนับสนุนอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารภาวะผู้นำในสุขภาพ, 14(4), 156-173.
จารุวรรณ หาทรัพย์. (2564). ปัญหาการขาดงบประมาณสนับสนุนในการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารเศรษฐศาสตร์สุขภาพ, 26(1), 89-106.
ธีระ มั่งคั่ง. (2565). ปัญหาการขาดเวลาและการจัดการเวลาของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารการจัดการเวลาและประสิทธิภาพ, 12(3), 123-140.
สุภัค ใจกว้าง. (2563). การศึกษาความร่วมมือจากชุมชนต่อการปฏิบัติงานของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารพัฒนาชุมชน, 20(2), 67-84.
อนุชา ดีใจ. (2565). แรงจูงใจภายในและการรับมือกับอุปสรรคของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารจิตวิทยาการทำงาน, 23(1), 45-62.
สมศรี ฉลาดรู้. (2564). การติดตามผลระยะยาวของโปรแกรมการพัฒนาอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารการประเมินโปรแกรม, 15(2), 89-106.
วิทยา มั่นใจ. (2565). ความคงทนของความรู้หลังการฝึกอบรมอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารการศึกษาต่อเนื่อง, 32(3), 123-140.
ประสพ ดีงาม. (2566). การติดตามผลระยะสั้นของโปรแกรมการพัฒนาศักยภาพ. วารสารการประเมินผล, 18(1), 67-84.
มยุรี สุขใส. (2563). ความคงทนของทัศนคติหลังการเข้าร่วมโปรแกรมพัฒนา. วารสารทัศนคติและพฤติกรรม, 19(4), 156-173.
ชนิตา ใจดี. (2565). การศึกษาความคงทนของการเปลี่ยนแปลงทัศนคติ. วารสารจิตวิทยาสังคม, 25(2), 89-106.
วิมล หวังดี. (2566). การเสริมแรงต่อเนื่องในโปรแกรมการพัฒนาอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารการเสริมแรงพฤติกรรม, 21(1), 45-63.
นิรุตติ์ ช่วยดี. (2564). ความคงทนของพฤติกรรมหลังการเข้าร่วมโปรแกรมพัฒนา. วารสารพฤติกรรมศาสตร์ประยุกต์, 17(3), 123-140.
สุภาพ ดีมาก. (2565). การติดตามผลพฤติกรรมระยะกลางของอาสาสมัครสาธารณสุข. วารสารการติดตามและประเมินผล, 22(2), 78-95.
อุทัย มานะ. (2563). ความคงทนของการปฏิบัติงานหลังการพัฒนาศักยภาพ. วารสารประสิทธิภาพการทำงาน, 16(4), 156-173.
วันดี สุขสม. (2565). การประเมินความคงทนของผลการพัฒนาการปฏิบัติงาน. วารสารการประเมินประสิทธิผล, 24(1), 89-106.
Spreitzer, G. M. (1995). Psychological empowerment in the workplace: Dimensions, measurement, and validation. Academy of Management Journal, 38(5), 1442-1465.
Knowles, M. S. (1984). The adult learner: A neglected species (3rd ed.). Gulf Publishing.
Tracy, S. K. (1990). Empowerment theory and practice. Journal of Community Development, 15(2), 34-48.
Zimmerman, M. A. (2000). Empowerment theory: Psychological, organizational, and community levels of analysis. In J. Rappaport & E. Seidman (Eds.), Handbook of community psychology (pp. 43-63). Kluwer Academic.
Thomas, K. W., & Velthouse, B. A. (1990). Cognitive elements of empowerment: An "interpretive" model of intrinsic task motivation. Academy of Management Review, 15(4), 666-681.
Kieffer, C. H. (1984). Citizen empowerment: A developmental perspective. Prevention in Human Services, 3(2-3), 9-36.
Heinisch, D. A. (1965). Statistical methods for research in education and psychology. Academic Press.
