การสังเคราะห์บทบาทพยาบาลในการพัฒนาระบบบริการคลินิกโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรงพยาบาลชุมชน : การทบทวนตามกรอบ Service Plan COPD
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (Chronic Obstructive Pulmonary Disease: COPD) เป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของประเทศไทย ที่มีแนวโน้มอัตราป่วยและเสียชีวิตเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและภาระค่าใช้จ่ายของระบบสุขภาพ กระทรวงสาธารณสุขจึงได้กำหนด Service Plan COPD เพื่อเป็นแนวทางในการพัฒนาระบบบริการสุขภาพอย่างเป็นระบบ มีเป้าหมายหลัก 5 ประการคือ ลดอัตราการเสียชีวิต ลดการนอนโรงพยาบาลซ้ำ เพิ่มคุณภาพชีวิตผู้ป่วย พัฒนาเครือข่ายบริการสุขภาพ และพัฒนาศักยภาพบุคลากร บทความฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนและสังเคราะห์บทบาทของพยาบาลในการพัฒนาระบบบริการคลินิกโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในโรงพยาบาลชุมชน โดยใช้กรอบแนวคิด 3P ได้แก่ Purpose, Process, Performance เป็นแนวทางวิเคราะห์ ผลการทบทวนพบว่าบทบาทของพยาบาลในกระบวนการดูแลผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง เป็นหัวใจสำคัญของการดำเนินงานคลินิก โดยประกอบด้วย การประเมินและคัดกรองผู้ป่วยด้วยเครื่องมือมาตรฐานเพื่อจำแนกระดับความรุนแรงของโรค การวางแผนการดูแลและติดตามต่อเนื่องโดยประยุกต์แนวคิดการจัดการรายกรณีและการเยี่ยมบ้าน การฟื้นฟูสมรรถภาพปอดและส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการหายใจ การประสานงานเครือข่ายบริการสุขภาพระหว่างโรงพยาบาลชุมชน โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล และชุมชนเพื่อให้เกิดความต่อเนื่องของการดูแล และการพัฒนาระบบบริการ รวมทั้งศักยภาพบุคลากรผ่านการอบรม การจัดทำแนวทางปฏิบัติทางคลินิก และการประเมินคุณภาพบริการทางการพยาบาล กระบวนการดังกล่าวเชื่อมโยงโดยตรงกับผลลัพธ์ของ Service Plan COPD คือ ลดการเสียชีวิต ลดการกลับมานอนโรงพยาบาลซ้ำ และเพิ่มคุณภาพชีวิตผู้ป่วย ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายจากการทบทวนชี้ให้เห็นความจำเป็นในการสนับสนุนทรัพยากร เครื่องมือ ระบบข้อมูล และการพัฒนาสมรรถนะของพยาบาลให้มีความเชี่ยวชาญด้านโรคระบบทางเดินหายใจ เพื่อให้สามารถขับเคลื่อนการดำเนินงานคลินิกโรคปอดอุดกินเรื้อรัง ในโรงพยาบาลชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ครอบคลุม และยั่งยืน สอดคล้องกับนโยบายการพัฒนาระบบบริการสุขภาพของประเทศไทย
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูล (เขียนข้อกำหนด)
เอกสารอ้างอิง
กรมควบคุมโรค, กระทรวงสาธารณสุข. (2017). รายงานสถานการณ์โรคไม่ติดต่อเรื้อรังประเทศไทย พ.ศ. 2560. กระทรวงสาธารณสุข.
กรมการแพทย์, กระทรวงสาธารณสุข. (2024). แนวทางการดำเนินงานคลินิกโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในโรงพยาบาลชุมชน. กระทรวงสาธารณสุข.
กองการพยาบาล, สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2018). แนวทางการพัฒนาระบบบริการพยาบาล: Service plan. สำนักพิมพ์สื่อตะวัน จำกัด.
กระทรวงสาธารณสุข. (2023). Service Plan สาขาอายุรกรรม (โรคระบบทางเดินหายใจ). สำนักนโยบายและยุทธศาสตร์ กระทรวงสาธารณสุข.
บวรศักดิ์ อ่อนศรี, และคณะ. (2021). การพัฒนารูปแบบการพยาบาลผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในคลินิกบริการสุขภาพระดับ ปฐมภูมิ. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยมหิดล.
มณีวรรณ ชัยชนะ, และคณะ. (2020). แนวทางการส่งเสริมการดูแลตนเองของผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรังในโรงพยาบาลชุมชน. มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ศิริพร เกษมสุข. (2022). บทบาทพยาบาลในการส่งเสริมการจัดการตนเองของผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง. วารสารการพยาบาลไทย, 36(2), 45–57.
สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข. (2022). รายงานสถานการณ์โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) ในประเทศไทย. https://www.hsri.or.th
สุพัตรา สายทอง, และคณะ. (2022). การพัฒนารูปแบบการดูแลต่อเนื่องผู้ป่วยโรคไม่ติดต่อเรื้อรังในชุมชน. วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนีนครราชสีมา.
Health Data Center (HDC), Ministry of Public Health. (2025). รายงานข้อมูลสุขภาพประเทศไทย ปีงบประมาณ 2565–2567. กระทรวงสาธารณสุข.
Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease (GOLD). (2024). Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: 2024 report. https://goldcopd.org/2024-gold-report
Lareau, S. C., Fahy, B., Meek, P. M., & Wang, A. (2017). Chronic obstructive pulmonary disease (COPD): The role of the nurse practitioner in diagnosis, management, and education. The Journal for Nurse Practitioners, 13(9), 610–616. https://doi.org/10.1016/j.nurpra.2017.06.015
Lee, C. H., Lee, M. C., Lin, H. H., & Lee, C. H. (2020). Economic burden of COPD in the Asia-Pacific region: A systematic review. Respiratory Medicine, 161, 105857. https://doi.org/10.1016/j.rmed.2019.105857
McCarthy, B., Casey, D., Devane, D., Murphy, K., Murphy, E., & Lacasse, Y. (2015). Pulmonary rehabilitation for chronic obstructive pulmonary disease. Cochrane Database of Systematic Reviews, (2), CD003793. https://doi.org/10.1002/14651858.CD003793.pub3
Orem, D. E. (2001). Nursing: Concepts of practice (6th ed.). Mosby.
Roy, C. (2009). The Roy adaptation model (3rd ed.). Pearson Education.
Smith, B., Jones, T., & Taylor, R. (2018). Continuum of care for COPD patients: A systematic review. Journal of Chronic Disease Management, 12(3), 145–158. https://doi.org/10.1177/1479972318765123
Spruit, M. A., Singh, S. J., Garvey, C., ZuWallack, R., Nici, L., Rochester, C., Hill, K., Holland, A. E., Lareau, S. C., Man, W. D. C., Pitta, F., Sewell, L., Raskin, J., Bourbeau, J., Crouch, R., Franssen, F. M. E., Casaburi, R., Vercoulen, J. H., Vogiatzis, I., Wouters, E. F. M. (2013). An official American Thoracic Society/European Respiratory Society statement: Key concepts and advances in pulmonary rehabilitation. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 188(8), e13–e64. https://doi.org/10.1164/rccm.201309-1634ST
Weldam, S. W. M., Schuurmans, M. J., Liu, R., & Lammers, J. W. J. (2019). Evaluation of quality-of-life instruments for chronic obstructive pulmonary disease: Which to use? Patient Preference and Adherence, 13, 2165–2179. https://doi.org/10.2147/PPA.S222008
World Health Organization (WHO). (2023). Global health estimates: Leading causes of death and disability 2023. WHO. https://www.who.int/data/global-health-estimates
