ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนร่วมกับการสนับสนุนของครอบครัวต่อพฤติกรรมการควบคุมภาวะน้ำเกินในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม
คำสำคัญ:
โรคไตวายเรื้อรัง,, การฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม,, พฤติกรรมการควบคุมภาวะน้ำเกิน,, การส่งเสริมสมรรถนะแห่งตน,, การสนับสนุนของครอบครัวบทคัดย่อ
บทนำ: การควบคุมพฤติกรรมการรับของเหลวเกินในภาวะไตวายเรื้อรังมีความสำคัญอย่างยิ่งในการป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น ความดันโลหิตสูง หัวใจล้มเหลว และอาการบวมน้ำในปอด การปฏิบัติตามข้อจำกัดด้านของเหลว การปรับเปลี่ยนอาหาร และการปฏิบัติตามการใช้ยา จะช่วยรักษาสมดุลของอิเล็กโทรไลต์และปรับปรุงคุณภาพชีวิตโดยรวม
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนร่วมกับการสนับสนุนของครอบครัวต่อพฤติกรรมการควบคุมภาวะน้ำเกิน
วิธีการศึกษา: เป็นการวิจัยแบบกึ่งทดลอง แบบหนึ่งกลุ่มวัดผลก่อนและภายหลังการทดลองกลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม ที่มารับบริการ ณ หน่วยงานไตเทียม โรงพยาบาลวชิระภูเก็ต จำนวน 30 คน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง ตามคุณสมบัติเกณฑ์คัดเข้าที่กำหนด กลุ่มตัวอย่างได้รับโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนร่วมกับการสนับสนุนของครอบครัว เป็นระยะเวลา 3 สัปดาห์ ติดตามและประเมินผลในสัปดาห์ที่ 4 - 8 เครื่องมือที่ใช้ในการดำเนินการวิจัย ได้แก่ โปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนร่วมกับการสนับสนุนของครอบครัว เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล คือ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบประเมินการรับรู้สมรรถนะแห่งตนสำหรับการควบคุมภาวะน้ำเกิน และแบบสอบถามพฤติกรรรมการควบคุมภาวะน้ำเกิน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติการทดสอบที
ผลการศึกษา: พบว่า คะแนนเฉลี่ยการรับรู้สมรรถนะแห่งตนและคะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการควบคุม ภาวะน้ำเกินของผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม หลังได้รับโปรแกรมสูงกว่า ก่อนได้รับโปรแกรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (P < 0.001)
สรุปผลการศึกษา: ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่า โปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนร่วมกับการสนับสนุนของครอบครัว สามารถช่วยให้ผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม มีความมั่นใจในการปฏิบัติกิจกรรมควบคุมภาวะน้ำเกิน และมีพฤติกรรมการควบคุมภาวะน้ำเกิน ที่เหมาะสม ดังนั้น ควรนำโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนร่วมกับการสนับสนุนของครอบครัวไปประยุกต์ใช้ในหน่วยงานไตเทียม เพื่อส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนและพฤติกรรมการป้องกันการเกิดภาวะน้ำเกินในผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม
References
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. Thailand Renal Replacement Therapy Registry 2015 Report [อินเทอร์เน็ต]. 2558 [เข้าถึงเมื่อ 15 มี.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www.nephrothai.org/wp-content/uploads/2020/08/Final_TRT_report_2015_%E0%B8%89%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B9%81%E0%B8%81%E0%B9%84%E0%B8%82.pdf
Kovesdy CP. Epidemiology of chronic kidney disease: an update 2022. Kidney Int Suppl 2022;12(1):7-11.
กมลทิพย์ วิจิตรสุนทรกุล. ระบาดวิทยาและการทบทวนมาตรการป้องกันโรคไตเรื้อรัง [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค; 2565 [เข้าถึงเมื่อ 1 มี.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: http://thaincd.com/document/file/download/knowledge/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B265.pdf
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. Thailand Renal Replacement Therapy: Year 2016-2019 Report [อินเทอร์เน็ต]. 2560 [เข้าถึงเมื่อ 15 มี.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www.nephrothai.org/wp-content/uploads/2021/01/1.TRT-Annual-report-2016-2019.pdf
สมาคมโรคไตแห่งประเทศไทย. Thailand Renal Replacement Therapy Registry 2020 Report [อินเทอร์เน็ต]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 8 มี.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www.nephrothai.org/wp-content/uploads/2022/06/Final-TRT-report-2020.pdf
ชัชวาล วงค์สารี. บทบาทพยาบาลไตเทียมกับการป้องกันและการจัดการภาวะน้ำเกินของผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. ว.เกื้อการุณย์ 2558;22(2):30-40.
ชัชวาล วงค์สารี, จริยา กฤติยาวรรณ. การให้ความรู้แบบเข้มข้นเพื่อบำบัดภาวะน้ำเกินในผู้ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม: บทบาทพยาบาลไตเทียม. ว.มฉก.วิชาการ 2560;21(41):137-50.
วรรวิษา สำราญเนตร, นิตยา กออิสรานุภาพ, เพชรลดา จันทร์ศรี. การจัดการตนเองเพื่อป้องกันภาวะน้ำเกินของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ได้รับการรักษาด้วยการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. ว.วิจัยและพัฒนาด้านสุขภาพ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครราชสีมา 2563;6(2):5-20.
ธิดารัตน์ เพชรชัย, ศรีสุดา มิ่งแก้ว, เยาวลักษณ์ นนทภา, วไลพร คำทอง, พรทิพา โฮมราช, อัญชลี ปิยลังกา, และคณะ. ผลของการใช้แนวคิดการจัดการตนเองต่อพฤติกรรมการดูแลตนเองในการควบคุมภาวะน้ำเกินของผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ที่เข้ารับการรักษาด้วยการบำบัดทดแทนไตด้วยการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม โรงพยาบาลสิริกิติ์. ว.แพทย์นาวี 2561;45(1):106-20.
ธนัยรัตน์ รุ้งพราย, ทัศนา ชูวรรธนะปกรณ์. ผลของโปรแกรมการจัดการตนเองของบุคคลและครอบครัวต่อภาวะน้ำเกินในผู้สูงอายุโรคไตวายเรื้อรังที่รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. ว.พยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2560;30(1):96-107.
วลี กิตติรักษ์ปัญญา, นิภาวรรณ สามารถกิจ, เขมารดี มาสิงบุญ. ผลของโปรแกรมการจัดการตนเองร่วมกับการจัดการทางคลินิกต่อพฤติกรรมการจัดการตนเอง น้ำหนักที่เพิ่มขึ้น และภาวะความดันโลหิตต่ำขณะฟอกเลือดในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. ว.สภาการพยาบาล 2556;28(2):109-22.
รัตนา เสือสุ่ม, รัชนี นามจันทรา. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการควบคุมน้ำ และการเปลี่ยนแปลงน้ำหนักตัวในผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. ว.สภากาชาดไทย 2561;11(2):188-203.
พิมพ์พลอย มหานุภาพ, โรจนี จินตนาวัฒน์, พนิดา จันทโสภีพันธ์. ความรอบรู้ด้านสุขภาพและการจัดการตนเองในผู้สูงอายุที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. ว.สภาการพยาบาล 2565;37(1):108-24.
วรรวิษา สำราญเนตร, นิตยา กออิสรานุภาพ, กชณากาญ ดวงมาตย์พล. ประสบการณ์การจัดการภาวะน้ำเกิน ในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้าย ที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. ว.โรงพยาบาลสกลนคร 2565;25(2):41-53.
Bandura A. Self-Efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman; 1997.
จตุพร จันทะพฤกษ์, ประทุม สร้อยวงค์, พิกุล พรพิบูลย์. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมการรับรู้สมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการจัดการภาวะน้ำเกินและค่าอัตราการกรองของไตในผู้ที่มีภาวะไตวายเรื้อรังที่ได้รับการบำบัดแบบไม่ทดแทนไต. ว.พยาบาลกระทรวงสาธารณสุข 2562;29(3):66-79.
ทิพย์ ลือชัย, พิกุล พรพิบูลย์, ชมพูนุท ศรีรัตน์. ผลของโปรแกรมการเสริมสร้างสมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการควบคุมโรค น้ำหนักที่เพิ่มขึ้นระหว่างรอบของการฟอกเลือดและความดันโลหิตก่อนการฟอกเลือดในผู้ที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม. พยาบาลสารมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 2565;49(4):140-50.
House JS. Work stress and social support. Reading (MA): Addison Wesley; 1981.
พัชรี ราษีกฤษ, ทัศนา ชูวรรธนะปกรณ์. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนร่วมกับการสนับสนุนของครอบครัวต่อกิจกรรมทางกายในผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดหัวใจที่ได้รับการขยายหลอดเลือดหัวใจ. ว.แพทย์นาวี 2562;46(3):653-68.
อารีรัตน์ คนสวน. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนและการสนับสนุนทางสังคมต่อพฤติกรรมการควบคุมอาหารและระดับความดันโลหิตในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมความดันโลหิตไม่ได้ [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. สงขลา: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์; 2557.
วัชราพร สนิทผล, นันธิดา จาระธรรม, จันทร์เพ็ญ ประโยงค์. ผลของโปรแกรมการส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนต่อพฤติกรรมการควบคุมโรคในผู้ป่วยไตเรื้อรังระยะที่ 3 และ 4 ที่แผนกไตเทียม โรงพยาบาลลำพูน. ว.สาธารณสุขล้านนา 2560;13(2):48-63.
ยุภาพร นาคกลิ้ง, ปราณี ทัดศรี. ผลของโปรแกรมการสร้างเสริมการรับรู้ความสามารถตนเองต่อพฤติกรรมสุขภาพ ของผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมระดับความดันโลหิตไม่ได้. สมาคมสถาบันอุดมศึกษาเอกชนแห่งประเทศไทย ในพระราชูปถัมภ์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี 2560;6(1):27-35.
Aliasgharpour M, Shomali M, Moghaddam MZ, Faghihzadeh S. Effect of a self-efficacy promotion training program on the body weight changes in patients undergoing hemodialysis. J Ren Care. 2012;38(3):155-61.
Wijayanti L, Jahriyah A, Yusuf A, Winoto PMP. The relationship of self-efficacy with increased interdialytic weight gains in hemodialysis patients. Mal J Med Health Sci. 2023;19 Supp 6:S37-42.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
